Edukacja – dobra szkoła dobrego życia

Rozmowa o tym, jak rozumiemy dobre życie, jak się go uczyć i jak je sobie ułatwiać, korzystając z dostępnych możliwości. Ważnym jej elementem będzie projekcja krótkiego filmu dokumentalnego, inspirowanego „Gadającymi głowami” Krzysztofa Kieślowskiego, w którym uczniowie, nauczyciele i rodzice prezentują swoją wizję dobrego życia i tego, jak można się do niego przygotować.

Blok dotyczy uwarunkowań dobrego działania mózgu. Porozmawiamy o tym, jak mózg reaguje na otoczenie społeczne, i o neurologicznych podstawach motywacji, a na koniec rozprawimy się z popularnymi mitami funkcjonującymi na styku neurologii i dydaktyki.

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona higienie mózgu i możliwościom wpływania na wspólny dobrostan poprzez dbanie o własny system nerwowy.

„Kiedy mózg uczy się najlepiej?” | Nikodem Krawczyk-Zieliński

Kiedy mózg najefektywniej się uczy? Czy istnieją uniwersalne optymalne strategie uczenia się? Zastanowimy się nad tym, odwołując się do metod uczenia opartych na poznaniu ucieleśnionym (które angażują ciało w proces przyswajania wiedzy), a także do strategii wzmacniania samodzielności i sprawczości uczniów. Uwzględnimy też zagadnienia wynikające z neuroróżnorodności, czyli zróżnicowanych stylów funkcjonowania mózgu. Omówimy praktyczne podejścia do nauki, które można zastosować w klasie, biorąc pod uwagę indywidualne preferencje oraz potrzeby edukacyjne.

Nikodem Krawczyk-Zieliński, Centrum Nauki Kopernik

„Neurobiologia społeczna: jak mózg reaguje na procesy zachodzące w grupie?” | dr hab. Agnieszka Pluta

Dr hab. Agnieszka Pluta – psycholożka związana zawodowo z Wydziałem Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Naukowym Centrum Obrazowania Biomedycznego Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu. Główny obszar jej zainteresowań naukowych to zagadnienia z zakresu neuronauki społecznej, neuropsychologii klinicznej oraz wykorzystania nowoczesnych technik obrazowania biomedycznego do badania neuronalnych korelatów percepcji społecznej. Szczególnie interesuje ją, dlaczego niektóre osoby (np. w spektrum autyzmu), w przeciwieństwie do większości ludzi, z dużym trudem tworzą reprezentacje nieobserwowalnych stanów mentalnych innych osób (ich emocji, pragnień i przekonań). Stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej oraz Komisji Fulbrighta. Prowadzi projekty naukowe finansowane m.in. przez Narodowe Centrum Nauki. Współautorka publikacji naukowych oraz wystąpień konferencyjnych.

Dr hab. Agnieszka Pluta, Instytut Psychologii PAN

„Zachowania społeczne w spektrum autyzmu – od modelu do praktyki” | dr Ksenia Meyza

Zaburzenia zachowań społecznych są główną osią diagnostyczną spektrum autyzmu. Ich molekularne podłoże nie jest w pełni znane, a zróżnicowanie populacji pacjentów nie ułatwia jego określenia. Dzięki modelom zwierzęcym możemy zawęzić poszukiwania do wspólnych ścieżek sygnałowych i uzyskać dane, które być może pozwolą opracować terapie eksperymentalne zdolne pomóc w przyszłości ludzkim pacjentom. Modele zwierzęce umożliwiają także modyfikowanie już istniejących strategii terapeutycznych pod kątem ich dopasowania do indywidualnych potrzeb osób w spektrum. Tym samym zwiększają szanse na podniesienie jakości życia zarówno pacjentów, jak i ich otoczenia.

Dr Ksenia Meyza, Instytut Nenckiego

„Neurodydaktyka: fakty i mity” | 

W wystąpieniu zaprezentowane zostaną elementy neurodydaktyki zgodne ze współczesnym konsensusem naukowym w zakresie neurologii.

Przedstawiciele różnych grup społecznych opowiedzą o potrzebach i praktykach włączających. Posłuchamy opowieści o dzieciach ukraińskich w KMO, o szkołach przyjaznych młodzieży LGBTQ+, o doświadczeniu edukacyjnym osób w spektrum autyzmu oraz o procesach włączających w edukacji i ich konsekwencjach.

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona dobrym praktykom włączającym i budowaniu silnych społeczności.

„Wspólnota międzykulturowa” | Anna Polozhii i Renata Tomczuk

Wystąpienie poświęcone będzie dobrym praktykom w zakresie edukacji włączającej.

Anna Polozhii, Centrum Nauki Kopernik
Renata Tomczuk, Szkoła Podstawowa w Huszlewie 

„Co to znaczy, że szkoła jest przyjazna LGBTQ+?” | Dominik Kuc

Jaki wpływ na rozwój młodego człowieka ma atmosfera w szkole? Co może robić dyrekcja, a co grono pedagogiczne, by zapobiegać sytuacjom wykluczenia? Jak o tożsamości płciowej i orientacji seksualnej rozmawiać z młodzieżą? To tylko niektóre z pytań, jakie poruszymy w czasie sesji panelowej poświęconej przeciwdziałaniu dyskryminacji. W polskiej szkole nadal jest dużo niezrozumienia dla społeczności LGBTQ+. Czasem problematyka ta stanowi wręcz tabu. Sesja pozwoli zaadresować kompleksowo temat budowania szkoły zaufania, szkoły inkluzywnej, otwartej i przyjaznej dla każdej osoby.

Dominik Kuc, GROWSpace

„Szkoła – spektrum niedostępności” | Jan Gawroński

Stop dla głośnych dzwonków w szkołach. Psycholog dostępny dla każdego ucznia i każdej uczennicy. Pokoje wyciszenia dla każdego – bez względu na neurotyp. Rzetelne dostosowania edukacyjne. Dbałość o komfort psychiczny dzieci i młodzieży szkolnej. Lekcje różnorodności w każdej szkole, tak by nikt nie był tam szykanowany ani wykluczony. Zastąpienie oceny zachowania oceną opisową. Oto najważniejsze postulaty młodych samorzeczników w spektrum autyzmu, które razem z Klubami Świadomej Młodzieży i grupą organizacji wspierających wysyłane są w świat w ramach corocznej kampanii „Szkoła przyjazna dla autyzmu”, zainicjowanej przez Janka Gawrońskiego – Społecznego Zastępcę Rzeczniczki Praw Dziecka. Głosy te determinować powinny do działania wszystkie osoby i instytucje odpowiedzialne za dostępność edukacji dla każdego człowieka bez wyjątku. O wadze i istocie samostanowienia w kontekście potrzeb edukacyjnych osób w spektrum autyzmu opowie w swoim wystąpieniu Janek Gawroński.

Jan Gawroński, Autism Team

„Jak działa poczucie przynależności?” |

Wystąpienie będzie dotyczyć naukowych podstaw edukacji włączającej i jej wpływu na dobrostan społeczności edukacyjnej.

Przyjrzymy się czynnikom kształtującym członków społeczności edukacyjnej – uczniów, nauczycieli i rodziców – oraz porozmawiamy o praktykach, które pomagają im działać wspólnie i być bliżej siebie. 

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona praktykom wspólnotowym w edukacji.

„Kim są zetki i alfy?” | 

W wystąpieniu zaprezentowane zostaną charakterystyki przedstawicieli pokoleń Z i Alfa – dowiemy się, jakie zainteresowania, wartości i potrzeby oraz obraz świata mają młode osoby z tych generacji.

„Iksy i milenialsi jako rodzice” | 

W wystąpieniu zaprezentowane zostaną postawy rodzicielskie iksów (generacja X) i milenialsów (generacja Y) oraz cechy pokoleniowe, które na te postawy wpływają.

„Nauczycieli portret zbiorowy” | Sylwia Żmijewska-Kwiręg

W wystąpieniu zaprezentowana zostanie sylwetka współczesnego nauczyciela oraz czynniki, które kształtują i wzmacniają jego określone cechy i postawy.

Sylwia Żmijewska-Kwiręg, Centrum Edukacji Obywatelskiej

Spoglądając z nowej, niecodziennej perspektywy poszukamy odpowiedzi na stale powracające w edukacji pytania. Kto i dlaczego boi się matematyki? Czy można wkręcić się w nauki ścisłe dzięki sztuce? Jaka będzie przyszłość prac domowych? Co dzieje się w ludziach, którzy mają wpływ na to, czego i jak się uczą?

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona nowym spojrzeniom na edukację szkolną i pozaszkolną oraz nietypowym drogom do nauk przyrodniczych i ścisłych.

„Sprawczość w edukacji” | dra Zuzanna Michalska

Sprawczość to między innymi poczucie wpływu na otaczającą nas rzeczywistość. Jako rodzice możemy ją rozwijać u dzieci, pozwalając im na przykład samodzielnie wiązać sznurowadła, choć na początku trwa to bardzo długo. Jako szefowie wspieramy ją u podwładnych, mając zaufanie do ich wiedzy i doświadczenia. Jako nauczyciele – dając uczniom możliwość samodzielnego szukania odpowiedzi i rozwiązań realnych problemów. Przekonanie, że coś od nas zależy, wpływa na dobrostan i jest istotne dla skuteczności procesu uczenia się. O tym, jak budować poczucie sprawczości u uczniów i dlaczego jest to takie trudne, opowie dr. Zuzanna Michalska.

dra Zuzanna Michalska, Centrum Nauki Kopernik

„Kto się boi matematyki?” | 

Wystąpienie dotyczyło będzie czynników, które powodują większe niż przeciętne obawy i niechęć do uczenia się matematyki.

„Co dalej z pracą domową?” | prof. dr hab. Małgorzata Żytko

Wystąpienie poświęcone będzie współczesnej debacie na temat prac domowych.

prof. dr hab. Małgorzata Żytko, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego

„Sztuka jako przepustka do nauki?” | 

W wystąpieniu zaprezentowana zostanie jedna z nietypowych dróg, jakie prowadzić mogą do nauk przyrodniczych i ścisłych i być dla innych inspiracją do rozwoju kariery w dziedzinach STEAM.

Co się dzieje, kiedy przestawimy ławki w klasie? Jak działa na nas hałas – także ten, którego pozornie nie słyszymy? Co brać pod uwagę, kiedy budujemy szkołę? Jak wykorzystać otaczającą przyrodę, by poprawić dobrostan nauczycieli i uczniów? Na te właśnie pytania spróbujemy odpowiedzieć w bloku dotyczącym fizycznej przestrzeni uczenia (się).

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona kształtowaniu otoczenia sprzyjającego edukacji.

„Hałas w szkole” | dr Marcin Zastawnik

Z wystąpienia dowiemy się, jaki jest aktualny stan akustyki w polskich szkołach – w kontekście zarówno wymaganych norm związanych z ochroną zdrowia, jak i ich podstaw prawnych. Dodatkowo zapoznamy się ze studiami przypadków ilustrującymi korzyści, jakie płyną z odpowiedniej dbałości o akustykę w naszym otoczeniu.

dr Marcin Zastawnik, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

„Przestrzeń ma znaczenie, czyli co działa w sali szkolnej?” | Szymon Filipowicz   

Jak uczniowie i nauczyciele wyobrażają sobie idealną przestrzeń edukacyjną? Jak funkcjonują mobilne ławki w klasie? Jakie wyzwania pojawiają się przy aranżacji klasy szkolnej? Co mogą powiedzieć nam o współpracy i jakości komunikacji pomiary pulsu uczniów i nauczycieli podczas lekcji? Wystąpienie pozwoli nam zapoznać się z wnioskami z badania „Przestrzeń ma znaczenie” na temat szkolnych przestrzeni edukacyjnych, przeprowadzonego w latach 2023–2024 przez Centrum Nauki Kopernik we współpracy z Pracownią Human Interactivity and Langague Lab z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, na zlecenie firmy Moje Bambino.

Szymon Filipowicz, Centrum Nauki Kopernik

„Budynek szkolny jako narzędzie” | Maciej Siuda

Wystąpienie będzie opowieścią o budynku szkolnym jako narzędziu edukacji, eksperymentu i zmiany. Zobaczymy trzy projekty, w których centralne miejsce zajmuje szkoła i które ukazują szkolną architekturę w roli akuszerki procesów edukacyjnych, społecznych i miastotwórczych. Architektura zostanie przedstawiona jako obiekt aktywny, kształtujący w dużej mierze codzienne działania jej użytkowników.

Maciej Siuda, Maciej Siuda Pracownia

Jak młode osoby głosują i dlaczego uczestniczą (lub nie) w życiu publicznym? Jak uczą się dysponować publicznymi pieniędzmi i rozwiązywać konflikty? W jaki sposób można tworzyć przestrzeń włączającą młodych ludzi w proces decyzyjny? W tym bloku zastanowimy się, jak budować i wzmacniać postawy obywatelskie wśród młodzieży.

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona publicznej aktywności młodzieży i sposobach jej wspierania – dla dobra wspólnego.

„No to jak – zależy im, czy mają „wylane”? Aktywność społeczna i wyborcza młodych Polaków” | Mateusz Galica

W październiku 2023 r. pokolenie Z tłumnie ruszyło do urn i osiągając rekordową frekwencję, istotnie wpłynęło na wyniki wyborów parlamentarnych. Wiosną kolejnego roku nie było już wieczornych kolejek do lokali wyborczych i happeningów z darmową pizzą. Czy sytuacja wróciła do „normy” i młodzi ludzie podczas kolejnych wyborów znów zostaną w domu? Co motywuje młodzież do społecznego zaangażowania i wyborczej mobilizacji? Na pytania te udzielimy odpowiedzi, opierając się na wynikach badania „Debiutanci ‘23”, Klimatycznym Tyglu Ekspertów „Halo Zetki!” (2024) oraz analizie kampanii profrekwencyjnych w wyborach europejskich.

Mateusz Galica, Lata Dwudzieste

„Mediacje rówieśnicze” | Elżbieta Damm

Wystąpienie będzie dotyczyć kształcenia mediatorów rówieśniczych, roli i efektów ich pracy oraz ich wpływu na społeczność szkolną.

Elżbieta Damm, Stowarzyszenie Mediatorów Polskich

„Jeśli chcemy demokracji, niezbędna jest edukacja obywatelska” | dr Olga Napiontek

Jeśli chcemy, żeby nasze społeczeństwo było demokratyczne, musimy skutecznie rozwijać umiejętności obywatelskie. O tym, jak w szkole i poza nią tworzyć okazje do nabywania praktycznych umiejętności niezbędnych dla demokracji – takich jak współpraca i konstruktywne zaangażowanie w życie społeczne i polityczne (m.in. poprzez udział w procesach decyzyjnych oraz dostępnych procedurach demokratycznych) – opowie dr Olga Napiontek.

dr Olga Napiontek, Civis Polonus

„Szkolny budżet obywatelski” | 

W wystąpieniu zaprezentowane zostaną dobre praktyki w zakresie zarządzania treningowymi budżetami obywatelskimi przez młodzież.

Na stoiskach giełdy inicjatyw spotkamy organizacje wspierające dobrostan społeczności edukacyjnej i dzielące się swoimi zasobami w tym zakresie. Wśród uczestników giełdy znajdą się również wybrani laureaci pierwszej edycji nagrody Przewroty.

Po sesjach wystąpień i rozmów odbędzie się projekcja filmu „Ostatni Warsztat” w reżyserii Krisa Bowersa i Bena Proudfoota. Film opowiada o warsztacie naprawy instrumentów muzycznych, na których uczą się grać dzieci ze szkół publicznych w Los Angeles. Motywem filmu jest budowanie i odbudowywanie społeczności, naprawianie tego, co zepsute. Obraz został w tym roku nagrodzony Oscarem w kategorii „Najlepszy krótki film dokumentalny”.

Po projekcji porozmawiamy o filmie w kontekście budowania społeczności i uczenia się dobrego życia.

Podczas warsztatów poznamy wybrane ćwiczenia improwizacji teatralnej, które pomagają w budowaniu zaufania i bezpieczeństwa psychologicznego. Skupimy się na byciu tu i teraz. Pozwolimy sobie na spontaniczność, zabawę i mówienie głupstw. Odczujemy na własnej skórze, jak wspólne działanie może obniżać napięcie i wspierać dobre samopoczucie. Skupimy się na praktycznym wykorzystaniu działań improwizacyjnych do budowania wspólnoty i wspólnych doświadczeń oraz pobudzania kreatywności, unikając ocen i koncentrując się na generowaniu pomysłów. Warsztaty z improwizacji teatralnej mogą mieć działanie terapeutyczne, wpływając pozytywnie na samopoczucie, skutkując wzrostem zaufania i bezpieczeństwa psychologicznego w grupie. Są to umiejętności, które nauczyciele mogą wykorzystywać na co dzień w pracy, przyczyniając się do lepszego funkcjonowania zarówno własnego, jak i całej społeczności szkolnej.

Prowadząca: Marta Kamińska, Centrum Nauki Kopernik