Nowe osiągnięcia oraz możliwości nauki i technologii fascynują, ale i budzą sprzeciw. Zwłaszcza jeśli dotyczą ulepszania człowieka. Wyobraźmy sobie armie cyborgów walczących na froncie, olimpiadę, na której rywalizują sportowcy z genetycznymi modyfikacjami, czy dzieci z ulepszeniami zamawianymi w laboratorium. Jak daleko możemy się posunąć w ulepszaniu organizmu człowieka? Gdzie leży granica? Jakie zmiany jesteśmy w stanie zaakceptować? Czy odpowiedź jest zawsze jednoznaczna? Zastanówmy się nad problemami etycznymi związanymi z badaniami i technikami stosowanymi we współczesnej biologii, biotechnologii i medycynie.
Zapraszamy do dyskusji! Tematy prezentować będą eksperci. Uczestnicy podzielą się na dwie grupy („za” i „przeciw” prezentowanej koncepcji) i spróbują przekonać się nawzajem do swoich racji. Prowadzący spotkania, Beata Głowacka i Jakub Tołkaczewski, zadbają o „pazur” i kulturę dyskusji.
Amerykanie od dłuższego czasu rozwijają projekty udoskonalania żołnierzy za pomocą biotechnologii: od środków psychochemicznych po profilowanie genetyczne, od inteligentnych strojów i egzoszkieletów po poszerzanie zmysłów i percepcji. Obszarem, który ma szczególny potencjał w tworzeniu „super żołnierza” przyszłości, są neurotechnologie. Interfejs tzw. zamkniętej pętli (closed-loop) pozwala automatycznie i nieświadomie dla żołnierza modulować jego stany kognitywne, emocjonalne i behawioralne, na przykład zapobiegając spadkowi koncentracji lub nastroju, wzmacniając czujność i pamięć roboczą. Łączenie sztucznej inteligencji i neurotechnologii z ludzkim umysłem budzi wątpliwości natury etycznej. Czy można zaakceptować naruszenie autonomii jednostki i jej sprawczości? Kto ponosi odpowiedzialność za działania takich żołnierzy? Czy jesteśmy gotowi zaakceptować cyborgizację?
W walce o wyniki sportowe współzawodnictwo toczy się nie tylko na arenach sportowych, ale i w laboratoriach. Naukowcy poszukują sposobów na przesunięcie granic wydolności ludzkiego ciała. Jaki ma być sportowiec przyszłości? Ulepszony dzięki technologii aby mógł osiągać to co jest dziś nieosiągalne? A może powinien przypominać sportowca antycznego, zdobywającego nagrody dzięki ciężkiej pracy, silnej woli i naturalnym predyspozycjom? Co zrobić i jak, aby ta druga opcja była w ogóle możliwa? Jak przypilnować sportowców, aby nie ulegali pokusie zwiększania swoich możliwości dzięki stosowaniu dopingu i czy jest to możliwe?
Wyobraźmy sobie świat, w którym nauka dysponuje narzędziami pozwalającymi na bezpieczne i skuteczne ingerowanie w ludzki genom, ulepszanie zdolności fizycznych i poznawczych człowieka, wydłużanie ludzkiego życia poza granice gatunkowe, na projektowanie przyszłego potomstwa. Wielu z nas taki świat zapewne wydałby się spełnieniem marzeń. Czy powinniśmy dążyć do jego urzeczywistnienia? Czy powinniśmy zmieniać „naturę” człowieka i „bawić się w Pana Boga”? Czy rodzice powinny mieć prawo do decydowania o poziomie inteligencji, talentach, urodzie przyszłych dzieci?
Dr Łukasz Kamieński – nauczyciel akademicki i autor, profesor na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się głównie przyszłością wojny, biotechnologicznym udoskonalaniem żołnierza i nowymi technologiami militarnymi, głównie w kontekście Stanów Zjednoczonych.
Ważnym aspektem jego rozważań są społeczne i etyczne konsekwencje innowacji technicznych. Jego najnowsza książka Mimowolne cyborgi. Mózg i wojna przyszłości ukazała się w 2022 r. nakładem Wydawnictwa Czarne. Ma w swoim dorobku także inne książki: Farmakologizacja wojny. Historia narkotyków na polu bitwy, Nowy wspaniały żołnierz. Rewolucja biotechnologiczna i wojna w XXI wieku i Technologia i wojna przyszłości. Wokół nuklearnej i informacyjnej rewolucji w sprawach wojskowych.
Dr Paweł Kaliszewski – zastępca dyrektora Polskiego Laboratorium Antydopingowego, kierownik jednostki zarządzającej paszportami biologicznymi zawodników. Od ponad 16 lat prowadzi badania naukowe i laboratoryjne w dziedzinie wykrywania substancji zabronionych w organizmach sportowców.
Trzykrotnie pełnił funkcję międzynarodowego eksperta w laboratoriach olimpijskich w Londynie (2012 r.), Soczi (2014 r.) i Pjongczang (2018 r.). Jest autorem i współautorem wielu prac naukowych opublikowanych w Polsce i za granicą. Był również członkiem Komisji do Zwalczania Dopingu w Sporcie.
Dr Joanna Różyńska – adiunkt w Zakładzie Etyki oraz badaczka Centrum Bioetyki i Bioprawa Wydziału Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół etyki badań naukowych z udziałem człowieka, etyki prokreacyjnej oraz praw człowieka i biomedycyny.
Przewodnicząca Komitetu Bioetyki PAN i członek UNESCO International Bioethics Committee. Zasiada także w WHO Research Ethics Review Committee, the Compassionate Use Advisory Committee (NYU School of Medicine, USA), Krajowej Radzie Transplantacyjnej oraz Komisji Rektorskiej ds. Etyki Badań Naukowych z Udziałem Człowieka (Uniwersytet Warszawski).
Autorka licznych publikacji z zakresu bioetyki i prawa medycznego, w tym książek Świadoma zgoda na udział w eksperymencie medycznym. Poradnik dla badacza (razem z M. Czarkowskim), Od zygoty do osoby. Potencjalność, identyczność i przerywanie ciąży. Publikuje m.in. w „Bioethics”, „Journal of Medical Ethics”, „The American Journal of Bioethics”, „Bioethics, Medicine Health Care and Philosophy”, „Journal of Bioethical Inquiry”, „HEC Forum”.
