Edukacja – dobra szkoła dobrego życia

Moderacja: dr Jędrzej Witkowski, prezes Centrum Edukacji Obywatelskiej

Uczestnicy:

• Dra Zuzanna Michalska, koordynatorka Programu Klub Młodego Odkrywcy, Centrum Nauki Kopernik
• Dr Agnieszka Tomasik, dyrektorka Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 8 w Gdańsku
• Radosław Potrac, nauczyciel Szkoły Podstawowej nr 30 w Warszawie

Rozmowa o tym, jak rozumiemy dobre życie, jak się go uczyć i jak je sobie ułatwiać, korzystając z dostępnych możliwości. Ważnym jej elementem będzie projekcja krótkiego filmu dokumentalnego, inspirowanego „Gadającymi głowami” Krzysztofa Kieślowskiego, w którym uczniowie, nauczyciele i rodzice prezentują swoją wizję dobrego życia i tego, jak można się do niego przygotować.

Blok dotyczy uwarunkowań dobrego działania mózgu. Porozmawiamy o tym, jak mózg reaguje na otoczenie społeczne, i o neurologicznych podstawach motywacji, a na koniec rozprawimy się z popularnymi mitami funkcjonującymi na styku neurologii i dydaktyki.

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona higienie mózgu i możliwościom wpływania na wspólny dobrostan poprzez dbanie o własny system nerwowy.

Moderatorka: Justyna Średzińska, Centrum Nauki Kopernik

„Kiedy mózg uczy się najlepiej?” | Nikodem Krawczyk-Zieliński

Kiedy mózg najefektywniej się uczy? Czy istnieją uniwersalne optymalne strategie uczenia się? Zastanowimy się nad tym, odwołując się do metod uczenia opartych na poznaniu ucieleśnionym (które angażują ciało w proces przyswajania wiedzy), a także do strategii wzmacniania samodzielności i sprawczości uczniów. Uwzględnimy też zagadnienia wynikające z neuroróżnorodności, czyli zróżnicowanych stylów funkcjonowania mózgu. Omówimy praktyczne podejścia do nauki, które można zastosować w klasie, biorąc pod uwagę indywidualne preferencje oraz potrzeby edukacyjne.

Nikodem Krawczyk-Zieliński, Centrum Nauki Kopernik

„Co dwie głowy, to nie jedna – co neuronauka społeczna mówi nam o naturze interakcji społecznych” | dr hab. Agnieszka Pluta

Ludzie są z natury istotami społecznymi. Interakcje społeczne towarzyszą nam od pierwszych dni życia. Są one żywe, złożone i wymagają jednoczesnego śledzenia ruchów, emocji, postawy ciała, mowy, prozodii oraz dotyku drugiej osoby. Mechanizmy pośredniczące w skuteczności procesów i zachowań społecznych są głównym obszarem zainteresowania neuronauki społecznej. Jednakże do niedawna badanie mechanizmów neuronalnych leżących u podłoża tych interakcji było w dużej mierze ograniczone do sytuacji obserwacji społecznej: to znaczy sytuacji, w których jednostka obserwuje bodziec społeczny bez możliwości interakcji. 

Dzięki tym badaniom nasza wiedza na temat mechanizmów poznania społecznego znacznie się rozwinęła. Pierwsza część wystąpienia pozwoli nam zapoznać się z wybranymi wynikami badań dotyczących tzw. mózgu społecznego leżącego u podstaw takich procesów jak empatia, percepcja twarzy czy mentalizacji.

Z drugiej strony łatwo dojść do wniosku, że nauka nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa i aby naprawdę poznać mechanizmy interakcji społecznych, musimy zmienić paradygmat badawczy. W ostatnich latach podjęto wysiłki w celu opracowania prawdziwie społecznego podejścia neurobiologicznego do tych badań, w których procesy neuronalne są badane w kontekście interakcji społecznych w czasie rzeczywistym. Druga część prezentacji poświęcona będzie badaniom nad synchronizacją biologiczno-behawioralną rozumianą jako dopasowanie zachowań, stanów afektywnych i rytmów biologicznych (np. sygnałów mózgowych oraz zmienności rytmu serca) między różnymi osobami, np. dziećmi (z neurotypowym oraz neuroatypowym rozwojem) i opiekunami, nauczycielami i uczniami czy przyjaciółmi. 

Dr hab. Agnieszka Pluta, Katedra Psychologii Poznawczej i Neurokognitywistyki Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego | Naukowe Centrum Obrazowania Biomedycznego Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu

„Zachowania społeczne w spektrum autyzmu – od modelu do praktyki” | dr Ksenia Meyza

Zaburzenia zachowań społecznych są główną osią diagnostyczną spektrum autyzmu. Ich molekularne podłoże nie jest w pełni znane, a zróżnicowanie populacji pacjentów nie ułatwia jego określenia. Dzięki modelom zwierzęcym możemy zawęzić poszukiwania do wspólnych ścieżek sygnałowych i uzyskać dane, które być może pozwolą opracować terapie eksperymentalne zdolne pomóc w przyszłości ludzkim pacjentom. Modele zwierzęce umożliwiają także modyfikowanie już istniejących strategii terapeutycznych pod kątem ich dopasowania do indywidualnych potrzeb osób w spektrum. Tym samym zwiększają szanse na podniesienie jakości życia zarówno pacjentów, jak i ich otoczenia.

Dr Ksenia Meyza, Instytut Nenckiego

„Neurodydaktyka: fakty i mity” |  dr hab. Małgorzata Chojak

Wystąpienie dotyczyło będzie powodów, zasadności i potrzeby tzw. myślenia krytycznego wobec wszystkiego, co proponuje się oświacie, nawiązując do mózgu bądź badan nad nim w opisach lub wykorzystując jego obraz na opakowaniach reklamujących produkty. Słuchacze będę mogli nie tylko podyskutować o różnych nowinkach neuroedukacyjnych (np. wielorakie inteligencje, kinezjologia edukacyjna, cyfryzacja edukacji) i przekonać się, czy dotyczą one mitów, czy faktów, ale także znaleźć sposób na to, by nie dać się wciągnąć w pułapkę neuromarketingu edukacyjnego i inwestowania w produkty nieskuteczne, a niejednokrotnie również szkodliwe. 

Dr hab. Małgorzata Chojak, Instytut Pedagogiki UMCS

Przedstawiciele różnych grup społecznych opowiedzą o potrzebach i praktykach włączających. Posłuchamy opowieści o dzieciach ukraińskich w KMO, o szkołach przyjaznych młodzieży LGBTQ+, o doświadczeniu edukacyjnym osób w spektrum autyzmu oraz o procesach włączających w edukacji i ich konsekwencjach.

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona dobrym praktykom włączającym i budowaniu silnych społeczności.

Moderator: Jan Cieślak, Centrum Nauki Kopernik

„Wspólnota międzykulturowa” | Anna Polozhii i Renata Tomczuk

Międzykulturowa integracja dzieci jest podstawą dla zdrowego społecznego środowiska przyszłości. Jakimi narzędziami musi operować nauczyciel, żeby „ich dzieci” stały się „dziećmi z naszej szkoły”? Na co zwracać uwagę w pracy z dzieckiem z doświadczeniem uchodźczym? Jak porozumiewać się bez znajomości języka? Program „Razem dla lepszej przyszłości” już dwa lata skutecznie działa w tym obszarze w ścisłej współpracy z opiekunami Klubów Młodego Odkrywcy oraz edukatorami SOWA. O codziennej pracy w tym zakresie i jej wynikach opowiedzą Renata Tomczuk i Anna Polozhii.

Anna Polozhii, Centrum Nauki Kopernik
Renata Tomczuk, Szkoła Podstawowa w Huszlewie 

„Co to znaczy, że szkoła jest przyjazna LGBTQ+?” | Dominik Kuc

Jaki wpływ na rozwój młodego człowieka ma atmosfera w szkole? Co może robić dyrekcja, a co grono pedagogiczne, by zapobiegać sytuacjom wykluczenia? Jak o tożsamości płciowej i orientacji seksualnej rozmawiać z młodzieżą? To tylko niektóre z pytań, jakie poruszymy w czasie sesji panelowej poświęconej przeciwdziałaniu dyskryminacji. W polskiej szkole nadal jest dużo niezrozumienia dla społeczności LGBTQ+. Czasem problematyka ta stanowi wręcz tabu. Sesja pozwoli zaadresować kompleksowo temat budowania szkoły zaufania, szkoły inkluzywnej, otwartej i przyjaznej dla każdej osoby.

Dominik Kuc, GROWSpace

„Szkoła – spektrum niedostępności” | Jan Gawroński

Stop dla głośnych dzwonków w szkołach. Psycholog dostępny dla każdego ucznia i każdej uczennicy. Pokoje wyciszenia dla każdego – bez względu na neurotyp. Rzetelne dostosowania edukacyjne. Dbałość o komfort psychiczny dzieci i młodzieży szkolnej. Lekcje różnorodności w każdej szkole, tak by nikt nie był tam szykanowany ani wykluczony. Zastąpienie oceny zachowania oceną opisową. Oto najważniejsze postulaty młodych samorzeczników w spektrum autyzmu, które razem z Klubami Świadomej Młodzieży i grupą organizacji wspierających wysyłane są w świat w ramach corocznej kampanii „Szkoła przyjazna dla autyzmu”, zainicjowanej przez Janka Gawrońskiego – Społecznego Zastępcę Rzeczniczki Praw Dziecka. Głosy te determinować powinny do działania wszystkie osoby i instytucje odpowiedzialne za dostępność edukacji dla każdego człowieka bez wyjątku. O wadze i istocie samostanowienia w kontekście potrzeb edukacyjnych osób w spektrum autyzmu opowie w swoim wystąpieniu Janek Gawroński.

Jan Gawroński, Autism Team

„Jak działa poczucie przynależności?” |

Wystąpienie będzie dotyczyć naukowych podstaw edukacji włączającej i jej wpływu na dobrostan społeczności edukacyjnej.

dr Karolina Małek, Wydział Psychologii UW

Przyjrzymy się czynnikom kształtującym członków społeczności edukacyjnej – uczniów, nauczycieli i rodziców – oraz porozmawiamy o praktykach, które pomagają im działać wspólnie i być bliżej siebie. 

Na blok składają się krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona praktykom wspólnotowym w edukacji.

Moderacja: Piotr Wróbel, Centrum Nauki Kopernik 

Ta dzisiejsza młodzież. Kim są i jak się z nimi dogadać? | Justyna Suchecka

Pokolenie Z jest starsze, niż mogłoby się wydawać, a pokolenie alfa – dużo młodsze, niż jesteśmy w stanie przyjąć. Czy naprawdę są „płatkami śniegu” i „cyfrowymi tubylcami”? A może pokoleniowe podziały i związane z nimi etykiety służą tylko temu, żeby było nam łatwiej powiedzieć, że „kiedyś to były czasy, a dziś nie ma już czasów”? Tymczasem dialog międzypokoleniowy wciąż jest możliwy. Żeby go podjąć, musimy jednak wiedzieć, z kim rozmawiamy.

Justyna Suchecka, TVN24.pl

„Nauczycieli portret zbiorowy” | Sylwia Żmijewska-Kwiręg

O nauczycielach można snuć różne opowieści – można mówić o nich jako o grupie zawodowej czy istotnym elemencie polityk publicznych. Można także mówić o nich podmiotowo, podkreślając ich unikalną perspektywę. Taka opowieść o polskich nauczycielach – o konkretnej Natalii, Łukaszu, Wiesi, Kasi oraz ich wpływie i zaangażowaniu w to, z czym uczniowie i uczennice wychodzą ze szkoły, o ich pracy, często niedostrzeganej, uśrednianej i nieustannie ocenianej – jest opowieścią, która Sylwii jest dziś najbliższa. W wystąpieniu zaprezentowany zostanie zróżnicowany obraz środowiska nauczycielskiego. Na obraz ten złożą się indywidualne historie kilkorga nauczycieli, uwydatniające wartościowe doświadczenia edukacyjne, które można zaobserwować w wielu szkołach, choć mówi się o nich albo mało, albo jak o czymś rzadkim.

Sylwia Żmijewska-Kwiręg, Centrum Edukacji Obywatelskiej

Praktyki wspólnoty i współpracy | Ewa Radanowicz

Definicja szkoły Ewy Radanowicz brzmi tak: „Szkoła to miejsce inspirujące, bezpieczne, kształtujące kompetencje i zapewniające szczęście. Miejsce, w którym poszukuje się najlepszych rozwiązań dla dobra i rozwoju spotykających się tam ludzi. Miejsce, które pozwala im doświadczać, poznać siebie i innych”. Ewa zapewnia, że to nie bajka. Tak może być i o tym opowie podczas swojego wystąpienia!

Ewa Radanowicz, niezależna ekspertka edukacyjna

Rodzic w ponowoczesnym świecie – między kreacją i przystosowaniem

Celem wystąpienia będzie próba odpowiedzi na pytania: jaki jest współczesny rodzic (czym się kieruje w konstruowaniu swojej roli, co jest najważniejsze dla niego w wychowaniu dziecka, jakie ma obawy i marzenia) i jakie czynniki decydują o sposobie oraz jakości pełnienia przez niego roli rodzicielskiej dzisiaj?
Ponowoczesność – współczesna przestrzeń życia, kształtująca i zarazem kształtowana przez człowieka – przedstawiona zostanie wraz z najważniejszymi procesami społeczno-kulturowymi jako główna determinanta wpływająca na konstruowanie roli rodzicielskiej, a także na jakość życia rodzinnego. Diagnoza współczesnego rodzicielstwa może być pomocna w budowaniu wspólnoty edukacyjnej i podejmowaniu współpracy między szkołą i rodziną, ponieważ jest szansą na wielostronne zrozumienie potrzeb i oczekiwań oraz uznanie wzajemnych kompetencji. Wiedza o współczesnym rodzicu i rodzicielstwie może być także źródłem zmiany w różnych obszarach – nie tylko edukacyjnych.

Dr hab. Anna Błasiak, Uniwersytet Ignatianum

Spoglądając z nowej, niecodziennej perspektywy poszukamy odpowiedzi na stale powracające w edukacji pytania. Kto i dlaczego boi się matematyki? Czy można wkręcić się w nauki ścisłe dzięki sztuce? Jaka będzie przyszłość prac domowych? Co dzieje się w ludziach, którzy mają wpływ na to, czego i jak się uczą?

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona nowym spojrzeniom na edukację szkolną i pozaszkolną oraz nietypowym drogom do nauk przyrodniczych i ścisłych.

„Sprawczość w edukacji” | dra Zuzanna Michalska

Sprawczość to między innymi poczucie wpływu na otaczającą nas rzeczywistość. Jako rodzice możemy ją rozwijać u dzieci, pozwalając im na przykład samodzielnie wiązać sznurowadła, choć na początku trwa to bardzo długo. Jako szefowie wspieramy ją u podwładnych, mając zaufanie do ich wiedzy i doświadczenia. Jako nauczyciele – dając uczniom możliwość samodzielnego szukania odpowiedzi i rozwiązań realnych problemów. Przekonanie, że coś od nas zależy, wpływa na dobrostan i jest istotne dla skuteczności procesu uczenia się. O tym, jak budować poczucie sprawczości u uczniów i dlaczego jest to takie trudne, opowie dra Zuzanna Michalska.

Dra Zuzanna Michalska, Centrum Nauki Kopernik

„Kto się boi matematyki?” | Marcin Karpiński

Z badań wiemy, że pod koniec trzeciej klasy około 75% uczniów i uczennic deklaruje, że lubi matematykę. W pierwszej klasie szkoły ponadpodstawowej lubiących matematykę jest już tylko około 28%, a 26% uczniów czuje przed nią strach. Co się dzieje z matematyką w szkole w ciągu tych sześciu lat? Spróbujemy się zastanowić, jakie mogą być przyczyny tych zjawisk i jakie działania mogą wpłynąć na zmniejszenie ich skali.

Marcin Karpiński, Szkoła Edukacji Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Uniwersytetu Warszawskiego

„Co dalej z pracą domową?” | dr hab. Małgorzata Żytko, prof. UW

Wystąpienie będzie dotyczyć problematyki zmian w edukacji, którą sprowokowała dyskusja na temat prac domowych. Czy rzeczywiście to tak kluczowy problem polskiej oświaty? Co oznacza wyjmowanie jednej cegiełki ze złożonej, niebędącej w najlepszej kondycji budowli, jaką jest edukacja? Spróbujemy zastanowić się nad zakresem sprawczości nauczyciela, potrzebą autonomii i społecznego uznania. Skupimy się też na określeniu relacji między edukacją formalną a środowiskiem rodzinnym nauczyciela i uczniów: czy i w jakim zakresie szkoła może wkraczać do domu uczniów i nauczycieli, jakie są  tego konsekwencje?

Prof. dr hab. Małgorzata Żytko, Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego

„Przewrót edukacyjny: robić rzeczy rękami” | dr Emilia Kopiec

Zaprezentuje proces powstawania Oświatowego Centrum Nauki i Techniki oraz założenia systemu edukacyjnego wprowadzonego w normalny program nauczania dla szkół w Wodzisławiu Śląskim. Z prezentacji dowiemy się, jaki wpływ podjęte działania edukacyjne mają na całościowy rozwój młodych ludzi, jakie są efekty tych działań dla społeczności lokalnej oraz jak przebiega i na czym polega współpraca między samorządem, przedsiębiorcami oraz placówkami oświaty. 

Dr Emilia Kopiec, Oświatowe Centrum Nauki  i Techniki w Wodzisławiu Śląskim

Co się dzieje, kiedy przestawimy ławki w klasie? Jak działa na nas hałas – także ten, którego pozornie nie słyszymy? Co brać pod uwagę, kiedy budujemy szkołę? Jak wykorzystać otaczającą przyrodę, by poprawić dobrostan nauczycieli i uczniów? Na te właśnie pytania spróbujemy odpowiedzieć w bloku dotyczącym fizycznej przestrzeni uczenia (się).

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona kształtowaniu otoczenia sprzyjającego edukacji.

„Hałas w szkole” | dr inż. Marcin Zastawnik

Z wystąpienia dowiemy się, jaki jest aktualny stan akustyki w polskich szkołach – w kontekście zarówno wymaganych norm związanych z ochroną zdrowia, jak i ich podstaw prawnych. Dodatkowo zapoznamy się ze studiami przypadków ilustrującymi korzyści, jakie płyną z odpowiedniej dbałości o akustykę w naszym otoczeniu.

Dr inż. Marcin Zastawnik, Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie

„Przestrzeń ma znaczenie, czyli co działa w sali szkolnej?” | Szymon Filipowicz   

„Przestrzeń ma znaczenie, czyli co działa w sali szkolnej?” | Szymon Filipowicz    

Nowatorskie rozwiązania aranżacji przestrzeni szkolnych to te, które koncentrują się na funkcjonalności, elastyczności przestrzeni i zaawansowanym wyposażeniu. Zatem w jaki sposób nauczyciele aranżują przestrzeń w polskich klasach szkolnych? Jakie elementy i aspekty tworzenia przestrzeni należałoby uwzględnić, tworząc wymarzoną salę lekcyjną?  Wystąpienie pozwoli nam zapoznać się z wnioskami z pierwszej części badania „Przestrzeń ma znaczenie” na temat szkolnych przestrzeni edukacyjnych, przeprowadzonego w roku 2023 przez Centrum Nauki Kopernik na zlecenie firmy Moje Bambino. 

Szymon Filipowicz, Centrum Nauki Kopernik

„Budynek szkolny jako narzędzie” | Maciej Siuda

Wystąpienie będzie opowieścią o budynku szkolnym jako narzędziu edukacji, eksperymentu i zmiany. Zobaczymy trzy projekty, w których centralne miejsce zajmuje szkoła i które ukazują szkolną architekturę w roli akuszerki procesów edukacyjnych, społecznych i miastotwórczych. Architektura zostanie przedstawiona jako obiekt aktywny, kształtujący w dużej mierze codzienne działania jej użytkowników.

Maciej Siuda, Maciej Siuda Pracownia

„Przyroda wokół szkoły i dobrostan” | Monika Jaworska

Oczami praktyka, czyli jak na co dzień w małej szkole wykorzystujemy otaczającą ją przestrzeń i okoliczną przyrodę podczas zajęć – nie tylko tych z zakresu przyrody czy biologii. Dlaczego nauczyciele chcą prowadzić takie zajęcia i co one dają zarówno uczniom, jak i im samym? Z jakimi ograniczeniami organizacyjnymi mierzy się nauczyciel, decydując się na zajęcia w terenie i jak może sobie z nimi radzić? Jak zmiana miejsca z sali na park czy skwer blisko szkoły wpływa na proces uczenia się? Na te i wiele innych pytań otrzymamy odpowiedzi podczas wystąpienia, w którym zaprezentowane zostaną dobre praktyki stosowane w szkole prelegentki.  

Monika Jaworska, Szkoła Podstawowa Kolumbus
 

Jak młode osoby głosują i dlaczego uczestniczą (lub nie) w życiu publicznym? Jak uczą się dysponować publicznymi pieniędzmi i rozwiązywać konflikty? W jaki sposób można tworzyć przestrzeń włączającą młodych ludzi w proces decyzyjny? W tym bloku zastanowimy się, jak budować i wzmacniać postawy obywatelskie wśród młodzieży.

Na blok składają się cztery krótkie wystąpienia ekspertów oraz moderowana rozmowa z nimi, poświęcona publicznej aktywności młodzieży i sposobach jej wspierania – dla dobra wspólnego.

„No to jak – zależy im, czy mają „wylane”? Aktywność społeczna i wyborcza młodych Polaków” | Mateusz Galica

W październiku 2023 r. pokolenie Z tłumnie ruszyło do urn i osiągając rekordową frekwencję, istotnie wpłynęło na wyniki wyborów parlamentarnych. Wiosną kolejnego roku nie było już wieczornych kolejek do lokali wyborczych i happeningów z darmową pizzą. Czy sytuacja wróciła do „normy” i młodzi ludzie podczas kolejnych wyborów znów zostaną w domu? Co motywuje młodzież do społecznego zaangażowania i wyborczej mobilizacji? Na pytania te udzielimy odpowiedzi, opierając się na wynikach badania „Debiutanci ‘23”, Klimatycznym Tyglu Ekspertów „Halo Zetki!” (2024) oraz analizie kampanii profrekwencyjnych w wyborach europejskich.

Mateusz Galica, Lata Dwudzieste

„Zasady mediacji rówieśniczych” | Elżbieta Damm

Czym jest mediacja i jakie są jej podstawowe zasady? Na czym polega mediacja rówieśnicza? Jaka jest różnica między mediacjami a negocjacjami? Jak zostać mediatorem? Jak skutecznie prowadzić mediacje rówieśnicze? Jak ubiegać się o wsparcie mediatora zewnętrznego? Jak zachęcić uczniów do wejścia w rolę mediatora rówieśniczego? O tym wszystkim opowie Elżbieta Damm podczas swojego wystąpienia.

Elżbieta Damm, Stowarzyszenie Mediatorzy Polscy

„Jeśli chcemy demokracji, niezbędna jest edukacja obywatelska” | dr Olga Napiontek

Jeśli chcemy, żeby nasze społeczeństwo było demokratyczne, musimy skutecznie rozwijać umiejętności obywatelskie. O tym, jak w szkole i poza nią tworzyć okazje do nabywania praktycznych umiejętności niezbędnych dla demokracji – takich jak współpraca i konstruktywne zaangażowanie w życie społeczne i polityczne (m.in. poprzez udział w procesach decyzyjnych oraz dostępnych procedurach demokratycznych) – opowie dr Olga Napiontek.

Dr Olga Napiontek, Civis Polonus

„Wybory, które nie różnią, ale wzmacniają, czyli opowieść o Szkolnych Budżetach Obywatelskich” | Mateusz Wojcieszak

Szkolny Budżet Obywatelski (SBO) to efekt procesu, w którym o przeznaczeniu części szkolnego budżetu na cele ważne dla społeczności szkolnej decyduje sama społeczność. Proces ten łączy, integruje i uczy współpracy różne grupy szkolne. Uczniowie, a także rodzice, nauczyciele oraz inni pracownicy szkoły, zgłaszają pomysły, tworzą projekty. Następnie sami wybierają te, które ich zdaniem są najbardziej atrakcyjne i potrzebne. Dzięki realizacji procesu SBO wzrasta sprawczość społeczności szkolnej i jej poczucie wpływu na sprawy szkoły. Podczas wystąpienia na podstawie przykładów z Polski dowiemy się, dlaczego warto zastanowić się nad jego wdrożeniem u siebie.

Mateusz Wojcieszak, Fundacja Pole Dialogu

Na stoiskach giełdy inicjatyw spotkamy organizacje wspierające dobrostan społeczności edukacyjnej i dzielące się swoimi zasobami w tym zakresie. Wśród uczestników giełdy znajdą się również wybrani laureaci pierwszej edycji nagrody Przewroty.

Klub Młodego Odkrywcy (KMO) 

Klub Młodego Odkrywcy to otwarta sieć edukacyjna koordynowana przez Centrum Nauki Kopernik. W Polsce działa niemal 1000 klubów. Kolejne 200 - w Gruzji, Armenii, i do czasu wybuchu wojny w Ukrainie. KMO jest obecne także w Rumunii i Etiopii.  Idea KMO jest prosta i uniwersalna, odwołuje się do naturalnej ludzkiej ciekawości. Celem KMO jest umożliwienie dzieciom i młodzieży rozwijania umiejętności: komunikacji, współpracy, krytycznego myślenia i rozwiązywania problemów. 

W klubach dzieci i młodzież przeprowadzają doświadczenia, obserwacje i proste eksperymenty. Kluby uczestniczą w piknikach naukowych organizowanych m.in. przez CNK, partnerów regionalnych, a także organizują festiwale nauki w swoim otoczeniu. Klubowicze wraz z opiekunami realizują edukacyjne projekty badawcze. KMO uwzględnia potrzeby lokalnych społeczności i środowisk edukacyjnych. Opiekunowie i klubowicze mają autonomię wyboru rodzaju aktywności i sposobu działania. 

https://www.kmo.org.pl/pl/  

Razem dla lepszej przyszłości (RDLP) 

Ogólnopolski program Centrum Nauki Kopernik „Razem dla lepszej przyszłości”, ułatwia integrację ukraińskich dzieci z polskimi rówieśnikami, a zarazem zwiększa ich szanse edukacyjne, kompetencje i poczucie sprawczości. Wykorzystujemy stworzone przez nas i sprawdzone formaty różnorodnych aktywności. Zajęcia są prowadzone dla mieszanych, polsko-ukraińskich grup. Zapraszamy również dzieci i młodzież innych narodowości do udziału w naszym programie. 

Projekt realizujemy wspólnie z partnerami, którym tak jak nam zależy na integracji międzykulturowej w lokalnych środowiskach. 

Zajęcia są nieodpłatne dla wszystkich uczestników. Dzięki wsparciu finansowemu darczyńców, działania obejmują sieć Klubów Młodego Odkrywcy oraz Strefy Odkrywania, Wyobraźni i Aktywności.  

https://www.kopernik.org.pl/razem-dla-lepszej-przyszlosci  

Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO) 

Jest organizacją pozarządową, która wspiera szkoły. Inspiruje je, by stosowały innowacyjne metody nauczania oraz poruszały z młodymi ludźmi tematy, które są ważne w życiu społecznym. Co roku współpracuje z 40 000 nauczycieli i dyrektorów z 10 000 szkół w całym kraju. Dzięki działaniom CEO szkoły uczą skuteczniej. Młodzi ludzie angażują się w swoją edukację, lepiej rozumieją współczesny świat i potrafią go zmieniać. 

https://ceo.org.pl/  

Szkoła z Klasą 

Fundacja Szkoła z Klasą to niezależna, edukacyjna organizacja pozarządowa. Powstała w 2015 roku w oparciu o doświadczenia jednej z największych i najbardziej rozpoznawalnych akcji społecznych (Szkoła z Klasą). Wspiera i szkoli nauczycieli i dyrektorów, pomagając im zmieniać szkoły w innowacyjne, przyjazne i otwarte społeczności, zaangażowane w rozwiązywanie problemów społecznych. Łączy środowisko szkolne, biznesowe i organizacje pozarządowe, aby skuteczniej realizować swoją misję zapewnienia każdemu dziecku pozytywnego i wartościowego doświadczenia edukacyjnego, dzięki któremu stanie się aktywnym i świadomym obywatelem.  

Działania fundacji skupiają się wokół aktualnych wyzwań społecznych i edukacyjnych m.in. edukacji zdrowotnej i fizycznej dzieci, budowaniu odporności psychicznej, kształceniu kompetencji cyfrowych i przyszłości oraz edukacji wielokulturowej.  W szkoleniach rocznie bierze udział 10 tys. nauczycieli i nauczycielek. W dotychczasowych programach fundacji, prowadzonych w Europie Środkowo-Wschodniej, wzięło już udział ponad 200 tys. nauczycieli i nauczycielek oraz ponad milion uczniów i uczennic. 

https://www.szkolazklasa.org.pl/  

Leśna Banda 

Leśna Banda to cykl 4 spotkań w przyrodzie, podczas których dzieci pod opieką wychowawców biorą udział w warsztatach przyrodniczo-surwiwalowych, prowadzonych przez trenera Leśnej Bandy. Każde zajęcia trwają ok. 3 godzin zegarowych i zawsze odbywają się w tym samym miejscu. 

Dzieci na Leśnych Bandach uczą się rozpalać ogień, rozpoznawać rośliny, zwierzęta i ich ślady. Dowiadują się jak zbudować schronienie, jak bezpiecznie pracować z nożem czy piłą do drewna, świetnie się przy tym bawiąc i integrując.  

Pierwsze zajęcia odbywają się jesienią, a ostatnie latem, przed zakończeniem roku szkolnego. Spotkania Leśnych Band pomagają dzieciom rozwinąć motorykę, pokonać lęki, uczą pracy w grupie i kształtują szacunek i zachwyt światem przyrody. Te 3 godziny warsztatów i zabaw to powrót do dzieciństwa takiego, jakie miało miejsce 30, 40 czy 50 lat temu, pełnego przygód, wolności i dobroczynnego kontaktu z przyrodą. 

https://lesnabanda.pl/  

Fundacja Rozwoju Dzieci im. Jana Amosa Komeńskiego 

Od ponad dwóch dekad pracujemy na rzecz popularyzacji dobrych praktyk w zakresie rozwoju przez edukację maluchów. Tworzymy i wdrażamy standardy opieki w żłobkach, przedszkolach i szkołach podstawowych, szkolimy opiekunki i opiekunów, wdrażamy programy pomocowe i edukacyjne ukierunkowane na rzecz wszechstronnego rozwoju dzieci. Konsekwentnie promujemy, popularyzujemy i wspieramy działania podnoszące znaczenie wysokiej jakości wczesnej edukacji dla kariery życiowej dzieci.  

Z ekspercką wiedzą i pasją podejmujemy działania na rzecz ochrony praw dziecka, tworzenia możliwie najlepszych warunków opieki i rozwoju dla dzieci przy ścisłej współpracy z rodzicami, nauczycielami, władzami lokalnymi oraz instytucjami odpowiedzialnymi za opiekę, wychowanie i edukację. Współpracujemy z lokalnymi i międzynarodowymi organizacjami pozarządowymi, by skutecznie realizować wyznaczone cele. 

https://www.frd.org.pl/ 

Fundacja Pole Dialogu 

Wspieramy dialog, włączamy ludzi. Jesteśmy jedną z najbardziej doświadczonych  organizacji w Polsce, która promuje zaangażowanie obywatelskie. Codziennie współpracujemy z urzędami, organizacjami, szkołami i instytucjami kultury.  Pomagamy im realizować skuteczne procesy partycypacyjne, badania społeczne, facylitacje, spotkania i narady. Nasi eksperci i ekspertki uczestniczą w pracach polskich i międzynarodowych partnerstw zajmujących się partycypacją publiczną.  

https://poledialogu.org.pl/  

Fundacja GrowSPACE 

Koncentruje się na dbałości o zdrowie psychiczne w miejscu pracy i nauki oraz prawach osób LGBTQ+ w szkołach. Zajmujemy się projektami edukacyjnymi dotyczącymi osób LGBTQ+ oraz zdrowia psychicznego. Do naszych projektów należą m.in. Ranking Szkół Przyjaznych LGBTQ+, Tęczowy Piątek oraz Młodzieżowe Sieci Bezpieczeństwa - szkolenia i warsztaty organizowane wraz z Przedstawicielstwem Komisji Europejskiej w Polsce. Prowadzimy również działania strażnicze oparte na wnioskach o informację publiczną, m.in. dotyczące kryzysów suicydalnych dzieci i młodzieży. W Fundacji działają wolontariusze w wieku szkolnych i studenckim. W składzie Fundacji ok. 75% osób stanowią młode kobiety. 

https://emocjonalnebhp.pl/  

SexED 

Fundacja SEXEDPL, założona przez Anję Rubik, jest multimedialną platformą, która zapewnia edukację w zakresie praw człowieka, seksualności, równości płci, związków i zdrowia. Przekazujemy rzetelną wiedzę, współpracując z czołowymi ekspertami i ekspertkami. Prowadzimy szereg kampanii społecznych, w tym działania na rzecz szczepienia się przeciw HPV oraz edukację na temat mowy nienawiści w ramach inicjatywy #HejtOUT. 

Przygotowujemy również scenariusze lekcyjne. Codziennie odpowiadamy na wszystkie pytania zadawane poprzez nasze komunikatory, a także prowadzimy bezpłatną i anonimową Linię Pomocy SEXEDPL, gdzie od poniedziałku do soboty pod numerem 720 720 020 w godzinach 17-21 można uzyskać wsparcie w tematach związanych z bezpieczeństwem i przemocą. 

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę 

Od 1991 roku chronimy dzieci przed przemocą i wykorzystaniem seksualnym. Zapewniamy dzieciom i ich opiekunom wsparcie, profesjonalną pomoc psychologiczną i prawną. Uczymy dorosłych, jak mądrze i skutecznie reagować na przemoc wobec dzieci oraz co robić, gdy podejrzewają, że dziecko jest krzywdzone. Wspieramy i angażujemy rodziców, by wychowywali dzieci z miłością i szacunkiem. Wpływamy na polskie prawo, by jak najlepiej chroniło interes dziecka. Każde dziecko zasługuje na dzieciństwo wolne od przemocy. 

https://fdds.pl/  

Muzeum Sztuki Nowoczesnej 

W Muzeum Sztuki Nowoczesnej sztuka traktowana jest jako narzędzie komunikacji, poznawania i rozumienia świata. W naszym rozumieniu i praktyce dzieło sztuki nie służy wyłącznie kontemplacji – używamy go, by uczyć się społecznej odpowiedzialności, dialogu oraz krytycznego myślenia. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oferuje programy edukacyjne skierowane do szerokiego grona odbiorców: od przedszkolaków, przez uczniów i uczennice szkół podstawowych oraz ponadpodstawowych, po osoby dorosłe, seniorki i seniorów. Wydarzenia mogą być dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, a część oferty dostępna jest także w językach ukraińskim i angielskim.  

Ważnym elementem programu są propozycje opracowane specjalnie dla nauczycieli. Muzeum realizuje swoją misję edukacyjną nie tylko w stałych siedzibach, ale również w przestrzeni miejskiej, m.in. w Parku Rzeźby na Bródnie oraz bezpośrednio w szkołach, w ramach programu „Formy podstawowe”. Dla tych, którzy chcą nawiązać bliższą współpracę, dostępny jest program wolontariatu. 

W nowym budynku MSN w centrum Warszawy, którego otwarcie planowane jest na październik 2024, oprócz sal wystawowych, kina czy czytelni, znajdą się także nowoczesne przestrzenie edukacyjne dostosowane dla grup zorganizowanych, które wypełni bogaty program warsztatów, spotkań, i kursów.   

https://artmuseum.pl/pl  

• Moderacja: dr hab. Małgorzata Przanowska, Wydział Pedagogiczny UW
• Goście: Maria Mach, dyrektor Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci
• Ignacy Dudkiewicz, filozof i działacz społeczny. Redaktor naczelny Magazynu Kontakt

Po sesjach wystąpień i rozmów odbędzie się projekcja filmu „Ostatni Warsztat” w reżyserii Krisa Bowersa i Bena Proudfoota. Film opowiada o warsztacie naprawy instrumentów muzycznych, na których uczą się grać dzieci ze szkół publicznych w Los Angeles. Motywem filmu jest budowanie i odbudowywanie społeczności, naprawianie tego, co zepsute. Obraz został w tym roku nagrodzony Oscarem w kategorii „Najlepszy krótki film dokumentalny”.

Po projekcji porozmawiamy o filmie w kontekście budowania społeczności i uczenia się dobrego życia.

Jak towarzyszyć dzieciom podczas eksperymentowania, by wspierać ich zaangażowanie? Jakie warunki stworzyć, by z entuzjazmem podejmowały wyzwania? Wierzymy, że bezcenne są własne doświadczenia. Podczas warsztatów, idąc za ideą uczenia się przez doświadczenie (ang. learning by doing), będziemy eksperymentować, a przy tym towarzyszyć sobie nawzajem w mierzeniu się z różnymi zadaniami. Obserwując swoje reakcje, wymieniając się odczuciami, zbierzemy pomysły na to, co robić, a czego unikać, by eksperymentowanie było dla naszych dzieci okazją do poznawania swoich mocnych stron i rozwijania nowych umiejętności.

Prowadzące: Natalia Arciszewska i Iga Cieślak, Centrum Nauki Kopernik

Warsztaty metodyczne twórczego rozwiązywania konfliktów skupiają się na mikrotreningu umiejętności pracy z dziećmi i młodzieżą poprzez wykorzystanie metod i narzędzi mediacyjnych przydatnych w pracy każdego nauczyciela, pedagoga, psychologa szkolnego i wychowawcy. Uczestnicy warsztatów zapoznają się ze sposobami pracy trenera mediacji rówieśniczych, rozbudują warsztat pracy interwencyjnej w sytuacjach trudnych i kryzysowych o nowe narzędzia, potrenują wykorzystanie metod coachingowych i tutorskich pomocnych w pracy mediatora szkolnego.

Prowadząca: dr Anna Duda-Machejek, Stowarzyszenie Mediatorów Polskich

Warsztaty wprowadzają w tematykę wypalenia zawodowego edukatorów i edukatorek, a także pomagają zidentyfikować indywidualne przeszkody stojące na drodze do osiągnięcia osobistego dobrostanu. Uczestnicy warsztatów zdobędą podstawową wiedzę na temat oznak wypalenia, czynników ryzyka oraz możliwych strategii zapobiegania wypaleniu i radzenia sobie z nim.

Prowadząca: Paulina Jędrzejewska, Fundacja Culture Shock

Tworzenie eksponatów w Centrum Nauki Kopernik opieramy na metodzie szybkiego prototypowania. Proces ten znajduje zastosowanie także przy tworzeniu pomocy naukowych, warsztatów, pokazów i… no właśnie – gdzie jeszcze? Zapraszamy na warsztaty, w trakcie których poszukamy zastosowań prototypowania w szkole i edukacji pozaszkolnej. Będziemy tworzyć rzeczy i dyskutować.

Prowadzące: Magdalena Aszer i Natalia Arciszewska, Centrum Nauki Kopernik

Dwa szczęścia są na świecie, jedno małe – być szczęśliwym, drugie wielkie – uszczęśliwiać innych. Ponadto wydaje się, że to wielkie gwarantuje małe, a małe wielkie. Julian Tuwim

Podczas warsztatów doświadczymy procesu uczenia się oraz dowiemy się, jak stworzyć atmosferę wzajemnego zaufania i współpracy w grupie. Będziemy wspólnie eksperymentować i wyciągać wnioski z naszych doświadczeń. Określimy też czynniki mające wpływ na dobrostan uczniów i nauczycieli, a więc poniekąd warunkujące efektywność procesów nauczania i uczenia się. W poszukiwaniu sensu pracy nauczyciela odniesiemy się do teorii autodeterminacji Ryana i Deciego oraz modelu PERMA Seligmana. Będzie też czas na autorefleksję i rozmowy.

Prowadzące: dr n. med. Emilia Grzęda i Małgorzata Ratkowska, Centrum Nauki Kopernik

Podczas warsztatów poznamy wybrane ćwiczenia improwizacji teatralnej, które pomagają w budowaniu zaufania i bezpieczeństwa psychologicznego. Skupimy się na byciu tu i teraz. Pozwolimy sobie na spontaniczność, zabawę i mówienie głupstw. Odczujemy na własnej skórze, jak wspólne działanie może obniżać napięcie i wspierać dobre samopoczucie. Skupimy się na praktycznym wykorzystaniu działań improwizacyjnych do budowania wspólnoty i wspólnych doświadczeń oraz pobudzania kreatywności, unikając ocen i koncentrując się na generowaniu pomysłów. Warsztaty z improwizacji teatralnej mogą mieć działanie terapeutyczne, wpływając pozytywnie na samopoczucie, skutkując wzrostem zaufania i bezpieczeństwa psychologicznego w grupie. Są to umiejętności, które nauczyciele mogą wykorzystywać na co dzień w pracy, przyczyniając się do lepszego funkcjonowania zarówno własnego, jak i całej społeczności szkolnej.

Prowadząca: Marta Kamińska, Centrum Nauki Kopernik

Uczestnicy warsztatów pogłębią wiedzę o społeczności osób neuroatypowych w środowisku szkolnym i będą mieli okazję zrozumieć ich potrzeby. Dowiedzą się, jak wspierać osoby neuroróżnorodne w otoczeniu większości uczniów neurotypowych. Będą mieli okazję utożsamić się z osobami neuroatypowymi i wykorzystać ich potencjał, a także poznać praktyczne sposoby wspierania tych osób i ich integracji w środowisku szkolnym. Dodatkowo podczas warsztatów przedstawione zostaną metody i techniki nauczania dostosowane do potrzeb osób neuroatypowych. Wskazana zostanie także potrzeba podmiotowego traktowania osób neuroatypowych (np. stosowanie rozwiązań z Domu Spokojnej Młodości). Uczestnicy zostaną wyposażeni w wiedzę i narzędzia umożliwiające im stworzenie przestrzeni edukacyjnej, która z perspektywy osób młodych (i neuroróżnorodnych) będzie bardziej włączająca i wspierająca.

Prowadzący: Grzegorz Święch i Wiktoria Nowak, Dom Spokojnej Młodości

Gdy próbujemy sami uporać się z technicznym wyzwaniem, czujemy satysfakcję z rozwiązanego problemu. A jakie są nasze odczucia, gdy pod presją czasu lub wobec poziomu komplikacji musimy skorzystać z gotowego opisu? Znamy takie podejście: „Gdy zawiodą wszystkie metody – przeczytaj instrukcję”. Podczas proponowanych warsztatów sprawdzimy praktycznie dwa dydaktyczne sposoby, które można wykorzystać przy planowaniu działań konstruktorskich. Zastanowimy się także nad uwarunkowaniami ich zastosowania w przestrzeni szkolnej z uwzględnieniem pracy projektowej i nowych wyzwań.  

Prowadzący: Monika Jędrzejewska i Adam Zahler, Centrum Nauki Kopernik

Na warsztatach przyjrzymy się powodom, dla których rodzice i nauczyciele nie lubią wzajemnych kontaktów i dlaczego tak trudno to zmienić. Razem poszukamy dobrych rozwiązań oraz zastanowimy się, jak przełamać obecnie obowiązujący model zebrań, spotkań, kontaktów z rodzicami. Wypracujemy katalog drobnych kroków prowadzących do dobrej komunikacji i konstruktywnych spotkań. Pojawi się wiele przykładów na to, że da się budować takie relacje, w których każdy znajduje przestrzeń do rozwoju.

Prowadząca: Ewa Radanowicz

W trosce o siebie i innych, o naszą energię, razem z trenerami Centrum Edukacji Obywatelskiej zapraszamy do stworzenia kręgu – bezpiecznej przestrzeni, w której będziemy mogli swobodnie dzielić się swoimi uczuciami i doświadczeniami. Podczas spotkania zbudujemy i poprowadzimy krąg interwizyjny. To metoda, która wprost wzmacnia współpracę, otwiera przestrzeń do konstruktywnego dialogu i pobudza uczestników do wyrażania różnorodnych perspektyw. 

Podczas warsztatów poznacie strukturę takiego spotkania, otrzymacie kluczowe wskazówki na temat budowania atmosfery otwartości i doświadczycie tej metody na własnej skórze.

Krąg może być wykorzystywany w różnych społecznościach – np. szkolnych, zawodowych, sąsiedzkich – aby wspierać i ćwiczyć komunikację w grupie, budowanie relacji, empatię, demokratyczne podejmowanie decyzji, rozwiązywanie konfliktów i tworzenie rozwiązań. Rozmowa w kręgu stanowi alternatywę dla dyskusji, w której ścierają się stanowiska. Tworzy bezpieczną i niehierarchiczną przestrzeń, w której każdy uczestnik może wypowiedzieć swoje myśli. Krąg opiera się na dobrowolności, gotowości do uznania równości uczestników rozmowy i wzajemnym słuchaniu się z szacunkiem.

Centrum Edukacji Obywatelskiej wprowadza kręgi jako kolejną formę wsparcia skierowaną do nauczycieli i dyrektorów. 

Prowadzący: Centrum Edukacji Obywatelskiej

Umiejętność tworzenia i podtrzymywania ognia to klucz do rozwoju cywilizacji i po prostu do przetrwania. Dzięki temu potężnemu żywiołowi zapewniamy sobie ciepło, światło, uzdatniamy wodę i pożywienie, wytwarzamy narzędzia i kreujemy skomplikowane procesy chemiczno-fizyczne. Ogień to dla człowieka także doskonały kompan w trudnych momentach. Jego niezwykła moc odpędza złe myśli i kieruje nasze emocje ku światłu w zimną i ciemną noc. Tak jak uczestnicy Leśnych Band będziecie mieli okazję wziąć udział w warsztatach ogniowych, podczas których prowadzący zaprezentują – a Wy wypróbujecie – kilka technik rozniecania ognia z wykorzystaniem takich narzędzi jak drewno, metal, szkło, a nawet woda.

Prowadzący: Katarzyna Pruzińska i Bartek Guentzel, Leśna Banda

Warsztaty poświęcone będą (mikro)grupom oraz procesom radykalizacji. Zastanowimy się, jak w praktyce edukacyjnej korzystać z wiedzy naukowej dotyczącej tej problematyki.

Warsztaty będą składały się z dwóch części. W pierwszej prof. dr hab. Anna Siewierska opowie o wynikach badań realizowanych w ramach projektu „DigiPatch”. W drugiej wspólnie poszukamy odpowiedzi na poniższe (i inne) pytania:

• W jakich sytuacjach edukacyjnych warto korzystać z danych naukowych?
• Jak można wykorzystać przedstawione dane w edukacji?
• Kiedy wyniki badań naukowych wspierają proces uczenia się?
• Jakie korzyści daje korzystanie z badań naukowych w sytuacjach edukacyjnych?
• Co może pomóc w korzystaniu z wiedzy i danych naukowych w praktyce edukacyjnej?

Na podstawie wypracowanych materiałów i zgromadzonych informacji zaprojektujemy scenariusz warsztatów edukacyjnych.

Prowadzące: prof. dr hab. Anna Siewierska, dr Marta Sałkowska, Szymon Filipowicz

My, dorośli, modelujemy postawy i zachowania. Żeby budować odporność młodzieży, dbać o jej dobrostan i zdrowie psychiczne, musimy najpierw zatroszczyć się o siebie i swoją własną odporność (online i offline), zająć się własnymi ograniczeniami i obawami. Tak, by móc stopniowo, małymi krokami (nie tylko interwencyjnie) wspierać młodych ludzi i tworzyć warunki, w których będą mogli czuć się naprawdę odpowiedzialni za otaczający ich świat. Poczucie wpływu jest niezbędne dla dobrego samopoczucia. Czy jesteśmy na to gotowi? Czy rzeczywiście umiemy oddawać odpowiedzialność i czy oni są gotowi ją brać? Przyjrzymy się definicjom i badaniom, zastanowimy się nad czynnikami wzmacniającymi oraz czynnikami ryzyka i poszukamy wspólnie małych kroków, które możemy zrobić już dziś, żeby poprawić odporność – swoją i młodych. 

Prowadząca: Marta Puciłowska-Schielmann, Fundacja Szkoła z Klasą