Lustra. Między iluzją a rzeczywistością

Zwierciadła nauki

Fizyka i matematyka pomagają zrozumieć zjawiska niezgodne z naszymi przyzwyczajeniami poznawczymi. Iluzje, choć nieprawdziwe, mówią prawdę o tym, jak działa nasz umysł. Wchodząc w układy symetrii, odbić i nieskończonych tuneli, zanurzysz się w świat, gdzie granica między tym, co realne, a tym, co iluzoryczne, staje się płynna. Sprawdzisz, w jaki sposób powstają lustrzane obrazy i jak widzi je Twoje oko. Przekonasz się także, że lustra nie tylko umożliwiają badanie i poznawanie świata, ale pozwalają też dostrzec ukryte w nim piękno.

Dyskretny urok symetrii

Rzeczy niesymetryczne często nas denerwują. Zupełnie nieświadomie poszukujemy symetrii w swoim otoczeniu i nas samych. Symetryczne twarze wydają się bardziej atrakcyjne, piszemy głównie symetrycznymi literami, spadają na nas symetryczne płatki śniegu. Symetrię odnajdujemy w budowie figur geometrycznych, równaniach i prawach fizycznych. Na wystawie LUSTRA dostrzeżesz ją we wszystkich eksponatach, a samodzielne eksperymentowanie pomoże Ci zrozumieć zasady matematyki.

Kalejdoskop wrażeń

Będziesz mieć okazję, by przyjrzeć się sobie tak dokładnie, jak nigdy dotąd. Obejrzysz tył własnej głowy, dopasujesz rozmiar zwierciadła do swojego wzrostu, a nawet zajrzysz sobie do ucha. Sprawdzisz, czy zimne lustro jest naprawdę zimne i jak na Twoją percepcję wzrokową wpływa gorące powietrze. Przeprowadzisz światło przez labirynt, zobaczysz kostkę, która istnieje tylko w zwierciadle, a nawet ukradniesz komuś twarz. Czeka na ciebie także kilkanaście różnych kalejdoskopów oraz kilka eksponatów mrożących krew w żyłach – przejrzysz się w lustrze, które będzie próbowało Cię „złapać”, trafisz do nieskończenie długiego korytarza (jak w „Lśnieniu” Kubricka), a nawet zobaczysz ducha… Peppera.

Dla nauczycieli i edukatorów

Jednoczesne poznawanie rzeczywistości poprzez badanie naukowe i poszukiwania artystyczne pozwala lepiej rozumieć świat. Buduje też motywację uczniów, którzy – w zależności od indywidualnego stylu uczenia się – mają szansę rozwinąć i pogłębić swoje zainteresowania.

Poznaj walory edukacyjne wystawy dla różnych grup wiekowych:

W otoczeniu specjalnie zaprojektowanej scenografii dzieci poznają niezwykłe właściwości luster – zobaczą, jak zwierciadła odbijają świat, zniekształcają kształty i zwielokrotniają odbicia. Wystawa składa się z kilkudziesięciu lustrzanych eksponatów wykonanych z różnych materiałów i o różnych kształtach. Ich intrygujące nazwy, m.in.: „Zwierciadlany labirynt”, „Odlotowe lustro” czy „Widok z tyłu” niosą obietnicę przygody.

Eksperymentując z nimi, dzieci rozwijają spostrzegawczość, rozpoznają proste figury geometryczne i kolory, obserwują u siebie i kolegów zmiany mimiki towarzyszące różnym emocjom. Nauka przez zabawę wspiera podstawę programową: kształtuje orientację w przestrzeni, logiczne myślenie i umiejętność obserwacji.

Wielokrotne odbicia i zniekształcenia obrazu przenoszą dzieci w świat znanych bajek i wyobraźni – „Królewny Śnieżki”, „Alicji z Krainy Czarów” czy „Królowej Śniegu”. Wizyta na wystawie może stać się dla najmłodszych inspiracją do tworzenia własnych historii lub prac plastycznych w przedszkolu.

Bohaterem wystawy jest lustro i jego możliwości. Na wystawie uczniowie zobaczą niezwykłe odbicia i iluzje, przekonując się, że nauka i zabawa mogą iść w parze. Wydzielona przestrzeń ekspozycji czasowej zapewnia nauczycielom dobry kontakt z całą klasą – daje możliwość obserwowania dzieci w trakcie wizyty i reagowania na ich potrzeby.

Specjalna scenografia skupia uwagę uczniów na wybranych eksponatach i ukrytych w nich zjawiskach. Korzystając z eksponatów i obserwując zaskakujące efekty lustrzane, dzieci ćwiczą sprawność zmysłów i wiele umiejętności poznawczych. Badają wielkość oraz kształt przedmiotów i porównują je z ich lustrzanym odbiciem, co stanowi doskonały trening analizy, syntezy wzrokowej i myślenia przyczynowo-skutkowego. Manipulując położeniem figur geometrycznych (trójkąt, kwadrat, romb), mogą tworzyć z nich różne bryły, dzięki czemu rozwijają orientację i wyobraźnię przestrzenną.

Dzieci ćwiczą tu nie tylko zdolność obserwacji, ale także rozpoznawania i wyrażania emocji (m.in. – podczas zabawy mimiką twarzy). Wystawa – tak jak program edukacji wczesnoszkolnej – charakteryzuje się interdyscyplinarnym podejściem. Inspiruje do działań artystycznych (plastycznych, fotograficznych czy literackich) i rozmów o emocjach, wspierając rozwój społeczny i kreatywny dzieci.

Na wystawie o lustrach uczniowie zajrzą do świata, w którym nauka spotyka się ze sztuką, a odbicia odkrywają nowe perspektywy. Nowa eskpozycja jest interdyscyplinarna – zachęca do łączenia zjawisk z różnych dziedzin nauki. Lustrzane eksponaty pozwalają badać bryły, proporcje i perspektywę, rozwijając wyobraźnię i orientację przestrzenną. To doskonała okazja do nauki poprzez samodzielne działanie, obserwację i analizę.

Dzieci, obserwując różne kształty i ich odbicia, poznają zjawisko symetrii. Przesuwając i obracając figury geometryczne, stworzą obrazy brył od sześcianów do dwudziestościanów. Patrząc na odwrócone obrazy oraz wielokrotne odbicia (np. w „Kalejdoskopie”), poznają działanie własnych zmysłów – to może początek świetnej lekcji biologii! Wątki dotyczące proporcji, rytmu, iluzji i perspektywy przydadzą się na lekcjach plastyki – przybliżą świat sztuki, malarstwa, rzeźby czy architektury.

Wystawa i sposób konstrukcji eksponatów sprzyja eksploracji zarówno indywidualnej, jak i w grupach. Uczniowie mają różne sposoby zaspokajania ciekawości, warto więc dać im więcej swobody podczas wizyty. Zwłaszcza, że wydzielona przestrzeń wystawy daje nauczycielom możliwość obserwowania dzieci w trakcie wizyty i reagowania na ich potrzeby.

Wystawa „Lustra. Między iluzją a rzeczywistością” łączy naukę z refleksją – od zjawisk fizycznych po pytania o to, jak postrzegamy siebie i innych. Interdyscyplinarne ujęcie tematu i różnorodność eksponatów mogą być interesujące dla nauczycieli różnych przedmiotów (np. matematyki, fizyki, informatyki, biologii, historii, języka polskiego, a nawet sztuki).

Wystawa oferuje zwiedzającym kilkadziesiąt interaktywnych eksponatów, które w angażujący sposób ukazują zjawiska fizyczne i optyczne związane z odbiciem światła, symetrią, iluzją, zniekształceniem obrazu oraz percepcją rzeczywistości. Zwierciadła wklęsłe i wypukłe, kalejdoskopy, układy luster i nietypowe konstrukcje przestrzenne pozwalają uczniom samodzielnie badać działanie zmysłów, odkrywać zasady optyki, analizować zjawiska złudzeń i odwróceń obrazu.

Eksponaty takie jak „Zwierciadlany labirynt”, „Odlotowe lustro”, „Widok z tyłu” czy „Kostka do nieskończoności” inspirują młodzież do zadawania pytań, formułowania hipotez i samodzielnego eksperymentowania. Wystawa sprzyja rozwijaniu myślenia przyczynowo-skutkowego, wyobraźni przestrzennej, analizy i syntezy wzrokowej, kreatywności i zdolności formułowania wniosków.

To również przestrzeń refleksji – młodzież może zastanowić się nad własnym obrazem siebie, relacjami i sposobami postrzegania świata. Wspólne odkrywanie zjawisk buduje więzi i inspiruje do interdyscyplinarnych projektów oraz twórczych działań po wizycie w Koperniku.

Zastosowanie w edukacji przedmiotowej:

Fizyka: zjawiska odbicia światła, zwierciadła, konstrukcja obrazu, prawa optyki
Matematyka: symetria, geometria płaska i przestrzenna, bryły, proporcje, przekształcenia geometryczne
Biologia: budowa i funkcjonowanie narządu wzroku, percepcja zmysłowa, mechanizm widzenia
Chemia: właściwości materiałów odbijających światło, zastosowania luster w technice
Informatyka: przetwarzanie obrazu, grafika komputerowa, algorytmy symetrii, edycja grafiki cyfrowej
Sztuka: iluzja optyczna, perspektywa, rytm, kompozycja, inspiracje artystyczne
Język polski: motyw lustra w literaturze (np. „Alicja w Krainie Czarów” – lektura uzupełniająca dla klas 7–8); „Lustro” T. Konwickiego – refleksja nad obrazem siebie i świata)
Historia: zastosowanie luster w architekturze, technice i kulturze różnych epok

Wizyta na wystawie może również wspierać pracę wychowawców klas, pedagogów i psychologów szkolnych.

Wystawa może być szczególnie atrakcyjna dla nastolatków, którzy znajdują się w kluczowym momencie kształtowania własnej tożsamości. Eksponaty zachęcają do refleksji nad tym, jak widzimy siebie i jak jesteśmy postrzegani przez innych. Zniekształcone odbicia, odwrócone obrazy i iluzje optyczne prowokują pytania o to, co jest „prawdziwe”, a co „pozorne” – zarówno w świecie fizycznym, jak i społecznym.

Wspólne odkrywanie zjawisk w grupie rówieśniczej sprzyja budowaniu relacji, wymianie spostrzeżeń i wzmacnianiu poczucia przynależności. Dla wielu uczniów może to być okazja do wyrażenia siebie, eksperymentowania z własnym wizerunkiem i rozwijania samoświadomości – zgodnie z założeniami psychologii rozwojowej, która podkreśla znaczenie eksploracji i interakcji społecznych w okresie dorastania.

Wystawa została wyprodukowana przez szwajcarską Technoramę, jedno z najważniejszych centrów nauki na świecie. W Koperniku wzbogaciliśmy ją o prace polskiego projektanta i architekta Oskara Zięty.

Partner Wystawy Czasowej