Rozwój nowych technologii. Kryzys klimatyczny. Przyszłe życie i dobrostan ludzi. Te złożone zagadnienia nurtują dzisiejszą młodzież i stanowią wyzwanie dla nauczycieli. Nie sposób pominąć tematów, które definiują czekającą młodych ludzi przyszłość. Trudno jednak wprowadzać je na lekcje bez rekomendowanych źródeł i wskazań programowych.
Z perspektywy młodzieży
Z publikowanych w ostatnich latach raportów wynika, że wiedza młodzieży o zmianie klimatu jest niewielka. Unikają oni tego tematu, twierdząc, że są nim zmęczeni. Edukację klimatyczną postrzegają jako nudną, infantylizującą lub depresyjną. Tymczasem jest ona niezbędna, by zrozumieć złożoność zmiany klimatu, poznać działania mogące ją spowolnić i świadomie angażować się w działania na rzecz przyszłości Ziemi.
Jak wygląda znajomość nowych technologii? Mogłoby się wydawać, że doskonale, bo młodzież lubi nowości. Rozmowy z odwiedzającymi Centrum Nauki Kopernik licealistami pokazują jednak, że wprawdzie doskonale znają najnowsze modele smartfonów i ich możliwości, ale nie zdają sobie sprawy, jak działa sztuczna inteligencja i jak wykorzystuje dostęp do ich danych. To niepokojące.
Wystawa o przyszłości
Jak wprowadzić powyższe tematy do szkoły? Na jakie lekcje? Z pomocą przychodzi Centrum Nauki Kopernik i program edukacyjny oraz wystawa o nazwie „Przyszłość jest dziś”. Ekspozycja różni się od tego, do czego przywykliśmy w Koperniku. Eksponaty skłaniają odbiorców do zadawania pytań samym sobie – o uczucia, emocje, opinie. Tu nie ma dobrych i złych odpowiedzi, większość z nich jest subiektywna. Interakcja skłania do dostrzeżenia ważnych dylematów związanych z przyszłością i zastanowienia się nad nimi.
Pierwsza część wystawy – „Cyfrowy Mózg?” pyta o granice zaufania, prywatności, intymności, poczucie bezpieczeństwa oraz o nowe definicje sztuki i kreatywności w odniesieniu do sztucznej inteligencji i nowych technologii. Można tu sprawdzić, jak uczy się AI, poznać hologramową przyjaciółkę i przekonać się, jakie emocje wzbudza robotyczne niemowlę. Jest też muzeum internetu, wirtualna kompozytorka, teatr cieni oraz autonomiczny samochód.
Druga część – „Misja: Ziemia” to spojrzenie na naszą planetę z kosmicznej perspektywy. Głównym eksponatem jest tu półtorametrowy Glob, na którego powierzchni można wyświetlać wizualizacje danych dotyczących stężenia CO2 w atmosferze, migracji, temperatury. Można poszukać włókien mikroplastiku w piasku znad Wisły, zajrzeć do schronu dla nasion i zobaczyć, jak wyglądałyby wybrane miasta, gdyby było w nich więcej zieleni.
Wystawa mieć będzie jeszcze jedną część. „Człowiek 2.0” zostanie otwarty 14 października 2023 r. Ma skłaniać do zastanowienia się nad granicami troski o zdrowie i jakość życia w kontekście rozwoju medycyny przyszłości, projektowania człowieka i cyborgizacji. Wśród eksponatów znajdą się nanoboty, mogące wykonywać operacje wewnątrz naszego ciała i biodrukarki, zdolne wydrukować niektóre organy. Będą też protezy bioniczne (kto chce mieć trzeci kciuk?). Spotkania ze zwiedzającymi pozwolą dowiedzieć się, jakie szanse i zagrożenia młodzież widzi w rozwoju medycyny i biotechnologii.
Specjalnie dla nauczycieli
Badania pokazują, że młode osoby niechętnie myślą o przyszłości, a ich pesymizm jest obecnie najwyższy w historii badań nastrojów społecznych. Wizyta na wystawie „Przyszłość jest dziś” może być doskonałą inspiracją nie tylko do tego, by jednak o przyszłości pomyśleć, ale także porozmawiać. Rzeczowa, empatyczna rozmowa jest niezwykle istotna dla psychicznego dobrostanu młodzieży.
Przed wycieczką klasową do Kopernika warto się przygotować i samemu poznać wystawę. Centrum organizuje spotkania dla nauczycieli, połączone z bezpłatnym zwiedzaniem. Najbliższa okazja zobaczenia ekspozycji „Przyszłość jest dziś” w całości (z przedpremierowo dostępną częścią „Człowiek 2.0”) to 6-8 października, w trakcie Festiwalu Przemiany. Warto zajrzeć także na sam Festiwal, poświęcony organizmowi człowieka i jago możliwościom. Można powiedzieć o nim również uczniom. Wydarzenie jest bezpłatne, trwa cały weekend.
Kolejna szansa zwiedzenia wystawy pojawi się kilka dni później – 12 października. Podczas specjalnego Wieczoru dla Nauczycieli będą także spotkania z biotechnologami i filozofami oraz dyskusja o przyszłości rodzaju ludzkiego. Zapisy na to bezpłatne wydarzenie zostaną uruchomione w pierwszych tygodniach września.
Gotowe lekcje
Aby wesprzeć nauczycieli, Centrum Nauki Kopernik przygotowało scenariusze lekcji związanych z wystawą. Są one dopasowane do potrzeb uczniów klas 7 i 8 szkół podstawowych oraz do uczniów szkół ponadpodstawowych. W wyborze tematów uczestniczyła także młodzież. Formaty proponowanych zajęć ułatwiają tworzenie przestrzeni do rozmów o technologiach, o celach, które chcemy osiągać za ich pomocą i o warunkach ich wykorzystywania w przyszłości. Nie są dziełem zamkniętym – można je modyfikować, mieszać albo wykorzystywać we fragmentach na lekcjach różnych przedmiotów. Jak nie zginąć w gąszczu informacji? Po co nam komary? Czy można zaprzyjaźnić się z robotem? Czy planeta nas wyżywi? To tylko kilka tytułów. W sumie propozycji jest kilkanaście i wciąż powstają nowe. Wszystkie można pobrać bezpłatnie ze strony Centrum Nauki Kopernik.
Wystawa powstaje w ramach projektu „Kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii cyfrowych” realizowanego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, wspólnie z Państwowym Instytutem Badawczym NASK oraz Centrum Nauki Kopernik. Kampanie mają na celu promowanie wykorzystywania technologii w codziennym życiu przez osoby w różnym wieku, przełamywanie barier z tym związanych oraz wzrost cyfrowych kompetencji społeczeństwa. Projekt obejmuje pięć obszarów: jakość życia, e-usługi publiczne, bezpieczeństwo w sieci, programowanie i cyfrową przyszłość
