Home
Explore
Special projects
Lay out – Let outCONFERENCE

CONFERENCE

Lay out – Let out

Teachers, researchers, educators, students – in short, all people involved in the development of education – meet every year at the Lay out – Let out conference at the Copernicus Science Centre.

Lay out – Let out means discussing education, its role within society, and the tasks set for it by the reality of 21st century. Together, we identify current challenges and talk about the directions of development. We discuss trends in didactics, as well as teaching methods and tools. We share our knowledge and experiences in order to develop practical solutions that will be used in everyday work.

Past editions

Each edition of the conference has a different theme. We look at theories and directions in education, and check how they can be implemented in the Polish reality. In times of crisis, in the face of breakthrough situations, we devote ourselves to current events. In cooperation with teachers, non-governmental organisations, public institutions and academic centres, we try to develop proposals for necessary interventions.

The conference is only in Polish.

Publikacje pokonferencyjne

2019

2018

2017

Copernicus map

Pokazać – Przekazać 2019

Czy system edukacji podąża za nowoczesnym nauczycielem?

23 i 24 sierpnia odbyła się 13. edycja konferencji Pokazać – Przekazać. Centrum uwagi tegorocznego wydarzenia stanowili nauczyciele jako główni architekci zmian w edukacji. Rozmawialiśmy o ich ważnej społecznej roli oraz o konieczności wprowadzenia zmian w systemie kształcenia wobec wyzwań stawianych przez realia XXI w. W wykładach, dyskusjach i warsztatach uczestniczyli nauczyciele, edukatorzy, naukowcy oraz przedstawiciele instytucji i organizacji zajmujących się edukacją formalną i pozaformalną.

Program konferencji

Wykład otwarcia
Wykład gościa specjalnego
Wykład zamknięcia

Podczas tegorocznej konferencji Pokazać – Przekazać mówiliśmy o konieczności przedefiniowania roli nauczyciela, a co za tym idzie także zmiany metodyki. Wszyscy uczestnicy byli zgodni, że należy odejść od kultury nauczania na rzecz kultury uczenia się, bo tylko w ten sposób będzie można dobrze przygotować młode pokolenia do sprawnego funkcjonowania w szybko zmieniającej się rzeczywistości.

Dzisiejsza szkoła w centrum zainteresowania musi postawić uczniów jako autonomiczne jednostki, na które, w ramach odpowiednio zaprojektowanego i realizowanego procesu uczenia się, przeniesiony zostanie ciężar zdobywania wiedzy i doświadczenia. Tu odpowiedzialność leży po stronie osób uczących, ich kompetencje są kluczowe.

O powyższych problemach oraz rolach, jakie nauczyciele przyjmowali i będą przyjmować w relacjach z uczniami, a także o dysonansie pomiędzy oczekiwaniami społeczeństwa a jego zaufaniem do nowoczesnych rozwiązań w edukacji w kontekście kulturowym i historycznym mówiliśmy podczas sesji debat, w pierwszym dniu konferencji. Doskonałym wprowadzeniem do dyskusji był wykład „Nieustające pytanie o sens szkoły” wygłoszony przez prof. Tomasza Szkudlarka, kierownika Zakładu Filozofii Wychowania i Studiów Kulturowych w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego.

Drugi dzień konferencji wypełniły warsztaty poświęcone poznaniu metod Inquiry Based Learning, Problem Based Learning i Project Based Learning, czyli uczeniu się przez dociekanie, przez odkrywanie i rozwiązywanie problemów. W takim myśleniu o uczeniu kładzie się nacisk na rozwój umiejętności krytycznego myślenia, na korzystanie w praktyce z metody badawczej i współpracę w zespole, które obecnie stanowią jedne z najważniejszych wyzwań edukacyjnych. Ich specyfice i korzyściom, jakie dają uczniom, poświęcony był wykład „Więcej niż Google. W towarzystwie wielkich idei” wygłoszony przez dr Sharon Friesen, prodziekan Wydziału Edukacji Werklund na Uniwersytecie w Calgary. Wykorzystanie metod IBL i PBL w szkolnej praktyce ćwiczyli uczestnicy warsztatów „Pytaj, badaj, rozwiązuj problemy”, które poprowadziła dr Friesen oraz przedstawiciele instytucji i organizacji zajmujący się nowoczesnym kształceniem.

Wykład podsumowujący konferencję „Mity kompetencyjne polskiej edukacji” wygłosiła prof. Barbara Fatyga, kierowniczka Zakładu Metod Badania Kultury i Ośrodka Badań Młodzieży w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego. W trakcie wystąpienia postawiła wiele pytań (m.in.: Czy znamy cele i aspiracje młodych ludzi? Czy oni sami mają świadomość własnych potrzeb?). Podając barwne przykłady, rozprawiła się z różnymi mitami funkcjonującymi w polskim społeczeństwie (kto od kogo i czego się uczy, jak i po co korzystamy z mediów społecznościowych i tradycyjnych, jak i dlaczego dokonujemy wyborów osobistych i zawodowych). Nawiązując do jednego z mitów kompetencyjnych („edukacja jako reprodukcja systemów kulturowych i społecznych”), zacytowała dane ze swoich badań do jeszcze niepublikowanego raportu dla Rady Europy.

Początek roku szkolnego, jak każdy początek, sprzyja wyobrażaniu sobie siebie na nowo. Może to być zwykłe marzycielstwo lub poważny plan, wynikający z badania i analizy danych. Taki plan stworzymy na warsztacie. Zbadamy, kim możemy być w roku 2019/2020. Uczenie się przez badanie często przyjmuje w szkole postać projektu. My także pójdziemy tą ścieżką i zrobimy to, co zwykle robimy z uczniami.

Warsztat został stworzony przez Magdalenę Swat-Pawlicką i Aleksandra Pawlickiego.

23.08, PIĄTEK,
godz. 12.00–14.00, 15.00–15.45

Nauczyciele – architekci zmiany
Sesja debat moderowana przez przedstawicieli szkół i instytucji kultury

Podczas tegorocznego spotkania chcemy rozmawiać o edukacji w świetle wyzwań, jakie stawiają przed nią realia XXI wieku i włączyć się do gorącej dyskusji nad stanem oświaty w Polsce. Zależy nam jednak, by oddać głos uczestnikom konferencji – nauczycielom, edukatorom, naukowcom, dyrektorom oraz przedstawicielom instytucji i organizacji zajmujących się edukacją formalną i nieformalną. To Państwa zdanie jest dla nas szczególnie ważne.

By zmierzyć się z wieloma pytaniami, problemami, wyzwaniami czy dylematami do współpracy zaprosiliśmy 10 ekspertów, którzy pierwszego dnia konferencji moderować będą debaty zróżnicowane pod względem formy.

Co pomaga nauczycielom lepiej uczyć?

Wiele obowiązków nakładanych na nauczycieli utrudnia im towarzyszenie uczniom w procesie uczenia się. To przede wszystkim nadmiar pracy administracyjnej, sprawozdawczość, presja dobrych ocen. Łatwo jest wyliczać negatywy. A co sprawia, że nauczycielom pracuje się lepiej? Kiedy czują się spełnieni, potrzebni? Czy zależy to od uczniów, specjalistycznego wyposażenia pracowni, dyrekcji? Chciałabym podyskutować na ten temat.

Dyskusja moderowana
Wspólnie wytypujemy kilkanaście istotnych zmiennych, które (według uczestników panelu) wpływają na efektywność procesu uczenia się uczniów. Następnie wybierzemy te najważniejsze i będziemy o nich rozmawiać w mniejszych grupach (trójkach i czwórkach). Stworzymy katalog istotnych zmiennych i omówimy je. W ten sposób sprawdzimy, co zależy od nauczyciela i ocenimy, czy to dużo czy mało.

Zuzanna Michalska – koordynatorka programu Klub Młodego Odkrywcy w Pracowni Edukacji Centrum Nauki Kopernik, odpowiedzialna za rozwój sieci KMO w Polsce i zagranicą. Doktorantka Uniwersytetu SWPS na kierunku socjologia. Historyczka, redaktorka, trenerka. Doświadczenie zawodowe w dziedzinie edukacji zdobywała w Fundacji CEO, w złożonych projektach z udziałem kilkunastu tysięcy nauczycieli z całej Polski. Zwolenniczka sieci społecznościowych, promowania krytycznego myślenia oraz uczenia się przez całe życie.

Jak zostać partnerem ucznia, zachowując autorytet?

Być nauczycielem zdystansowanym, czy przyjacielskim? W programach kształcenia nauczycieli wątek pracy z grupą, zdobycia zaufania i reagowania na opór traktowany jest często marginalnie. Przez to wiele osób boryka się później z problemem stawiania granic uczniom. Podczas debaty podzielimy się swoimi doświadczeniami, obawami i sposobami radzenia sobie w różnych sytuacjach.

Odwrócona burza mózgów
Format ten polega na tym, że najpierw wypisujemy najgorsze pomysły w danym obszarze, a potem zamieniamy negatywy na pozytywy. Metoda ta pozwala na głębszą i pełniejszą analizę problemu oraz wygenerowanie pomysłów, mających szansę na realizację. Polecam ten format również do pracy z uczniami.

Marcin Chydziński – pedagog, trener, coach. Absolwent wydziału scenariuszowego Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego, Policealnego Studium Public Relations & Doradztwa Personalnego w Warszawie. W ramach Akademii TROP ukończył XIII edycję Szkoły Coachów, szkołę Liderów Sieci oraz kurs „Moderator zmiany w organizacji biznesowej”. Prowadził autorski program warsztatów literackich w liceach, pracował w Centrum Nauki Kopernik, jest członkiem British Interactive Group. Ma na koncie około 500 godzin przeprowadzonych warsztatów dla nauczycieli.

Sukces i satysfakcja w pracy nauczyciela

W jaki sposób traktujemy swoją pracę? Co jest jej największą wartością? Po czym poznajemy, że odnosimy sukcesy? Za co jesteśmy doceniani i oceniani? Za co nie jesteśmy, a powinniśmy być? Czy twarde wskaźniki (wyniki egzaminów zewnętrznych, konkursów, olimpiad) to jedyne wyznaczniki jakości pracy nauczycielek i nauczycieli? Zapraszam do dyskusji.

World café
Metoda world café daje możliwość wymiany pomysłów, potrzeb, spostrzeżeń, doświadczeń między wszystkimi osobami uczestniczącymi w dyskusji. Przy kilku stolikach będziemy omawiać różne aspekty tematu, zapisywać pomysły, uwagi, propozycje. Notatki stworzone przez każdy z zespołów będą ważnym głosem w dyskusji o jakości edukacji i prestiżu zawodu nauczycielskiego.

Katarzyna Czeczott-Łukasik – nauczycielka geografii, tutorka i opiekunka Samorządu Uczniowskiego w LXIV LO im St. I. Witkiewicza „Witkacego” w Warszawie. Od 2000 r. wspomaga rozwój szkół i prowadzi szkolenia dla nauczycieli we współpracy m. in. z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży, Fundacją Nowoczesna Polska, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacją Kolegium Tutorów. Od zawsze entuzjastka projektów edukacyjnych, ostatnio również tutoringu rozwojowego.

Bądź przewodnikiem w poznawaniu świata

Szkoła nie jest wyizolowanym laboratorium edukacji, miejscem przygotowującym do dorosłego życia. Jest tyglem, w którym spotykają się osoby z różnych środowisk, z różnym kapitałem społecznym i kulturowym oraz doświadczeniami. W tej różnorodności tkwi siła szkoły. Tu pękają bańki społeczne i powstaje wspólnota celów. Jednym z nich jest wychowanie dzieci i młodzieży do odpowiedzialności za świat. To wyzwanie dla nauczycieli. Jak sobie z nim radzić? Zapraszam na debatę.

World café
Mam nadzieje, że pytania problemowe, rozważane przy poszczególnych stolikach wprowadzą nowe, ważne dla uczestników i uczestniczek wątki lub nieodkryte do tej pory spojrzenia na znane zagadnienia.

Sylwia Żmijewska-Kwiręg – nauczycielka wiedzy o społeczeństwie (obecnie nie praktykująca), autorką, trenerką, pracowniczką i działaczką środowiska NGO. Dyrektorka programowa i członkini zarządu Centrum Edukacji Obywatelskiej, gdzie współtworzy i redaguje różnorodne publikacje. Odpowiada za obszary związane z tworzeniem oferty programowej dla szkół oraz uczeniem się organizacji. Współpracuję z różnymi instytucjami, m.in. Centrum Nauki Kopernik, Ośrodkiem Rozwoju Edukacji, Europejskim Centrum Solidarności, Teatrem Powszechnym, Stowarzyszeniem Era Nowe Horyzonty, Fundacją Szkoła z klasą, Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń, Uniwersytetem Dzieci.

Humanistyka we współczesnej edukacji

W jaki sposób definiujemy dziś tzw. humanistyczne wykształcenie? Czy w świecie zdominowanym przez nowe technologie i dyktat wolnego rynku jest ono potrzebne? Jakie wyzwania stoją przed nauczycielkami i nauczycielami przedmiotów humanistycznych? Wspólnie zastanowimy się co zrobić, by język polski, historia, wiedza o społeczeństwie, filozofia, plastyka, muzyka nie stały się szkolnymi „michałkami”.

Gośćmi panelu będą:

– Rafał Betlejewski, twórca parateatralny i telewizyjny, autor akcji społecznych i artystycznych, w swojej pracy zainteresowany zjawiskiem tożsamości i ról społecznych, a także przemocy, wykluczenia, rasizmu, homofobii i antysemityzmu. Znany z programów Betlejewski Prowokacje i portalu Medium Publiczne, obecnie twórca youtube;

– dr Karol Jachymek, kulturoznawca, filmoznawca, adiunkt w Katedrze Kulturoznawstwa Uniwersytetu SWPS. Koordynator i współtwórca School of Ideas. Prowadzi warsztaty z zakresu edukacji filmowej, medialnej i (pop)kulturowej oraz myślenia projektowego i tworzenia innowacji społecznych;

– Katarzyna Jasińska, nauczycielka, doradczyni metodyczna w zakresie edukacji plastycznej, czasem jeszcze malarka. Interesuje ją rola sztuki i twórczości w wychowaniu człowieka;

– Joanna Jóźwiak, nauczycielka języka polskiego w liceum ogólnokształcącym, miłośniczka kawy, literatury i nauczania.

Dyskusja „jestem za, a nawet przeciw”
Formuła dyskusji pozwala uczestnikom zauważyć niedostrzegane wcześniej różnice pomiędzy nimi. Po wystąpieniach ekspertów, sala zostanie podzielona na dwie części – „Zgadzam się" i „Nie zgadzam się". Będę odczytywać różnego rodzaju stwierdzenia (kontrowersyjne i niejednoznaczne) związane z tematem dyskusji. Każdy z uczestników indywidualnie zdecyduje, czy zgadza się z daną opinią i przejdzie na odpowiednią stronę sali.

Arkadiusz Walczak – historyk, kulturoznawca, edukator, trener edukacji obywatelskiej i edukacji o prawach człowieka, superwizor zajęć edukacyjnych. Dyrektor Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno – Społecznych i Szkoleń. Autor licznych publikacji i programów doskonalących dla nauczycieli. Specjalista w zakresie edukacji o historii i kulturze Żydów, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki wykorzystania filmu w edukacji o Holokauście. Twórca i realizator programu nauczania historii i propedeutyki filozofii w klasie o profilu humanistycznym liceum ogólnokształcącego oraz programu nauczania historii i edukacji europejskiej w klasie o profilu europejskim liceum ogólnokształcącego.

Istnieje życie poza podstawą programową

Podstawa programowa określa szkolną rzeczywistość. Jej realizacja determinuje nie tylko pracę poszczególnych nauczycieli, ale także funkcjonowanie szkół. Podstawa przepełniona jest szczegółowymi wytycznymi, w których giną zapisy wykraczające poza spis treści do „przerobienia”. Podczas debaty ustalimy, czy możliwe jest szersze rozumienie pojęcia „realizacji” podstawy i powiązanie szkoły z życiem.

Dyskusja panelowa
Każdy z panelistów odpowie na trzy pytania, dotyczące trzech głównych wątków debaty. Wszystkie wątki zostaną następnie omówione z uczestnikami. Spotkanie zakończy krótkie podsumowanie.

Jarosław Pytlak – nauczyciel biologii i chemii, pracownik naukowy Wydziału Biologii UW i dyrektor szkoły społecznej. W 1999 roku, wraz z zespołem dziesięciu nauczycieli, został wyróżniony Nagrodą Ministra Edukacji Narodowej za „Jednolity program nauczania blokowego”, uznany za jeden z ośmiu najlepszych programów przygotowanych na potrzeby reformy systemu oświaty. Odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Srebrnym Krzyżem "Za zasługi dla ZHP", Złotą Odznaką Społecznego Towarzystwa Oświatowego oraz Nagrodą Miasta Stołecznego Warszawy.

Oświecona edukacja

Wspólnie przeczytamy krótki fragment klasycznego tekst Grzegorza Piramowicza „O powinnościach nauczyciela” z 1787 r. Autor to nie tylko znany teoretyk edukacji, członek Komisji Edukacji Narodowej, ale też doświadczony praktyk. To, co pisze, brzmi podejrzanie współcześnie. Czy to możliwe, że przez niemal 250 lat nic się w edukacji nie zmieniło? Może zamiast gonić współczesność, wystarczy nie tracić z oczu czegoś bardzo prostego, niewrażliwego na techniczne nowinki i niezależnego od instytucjonalnych zmian.

Wspólna lektura tekstu
Odpowiedź na pytania da nam wspólna lektura tekstu. Zapraszam do niej przede wszystkim nauczycieli i ludzi, którzy na co dzień pomagają innym się uczyć. Mam nadzieję, że rozmowa pozwoli nam się oderwać się od perspektywy tego, co aktualne, realne i możliwe i skoncentrować się na tym, co potrzebne i ważne. Na tym, co jest naszą powinnością. Przy okazji będziemy mieli okazję wspólnie doskonalić jedną z najważniejszych umiejętności zdobywanych w szkole: czytanie ze zrozumieniem.

Maria Mach – absolwentka Instytutu Filozofii UJ, zainteresowana głównie filozofią analityczną i epistemologią. Dyrektor Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci - organizacji zajmującej się merytorycznym wspieraniem uczniów wybitnie zdolnych. Od wielu lat zaangażowana w program reformy polskiej edukacji, prowadzi warsztaty dla uczniów i nauczycieli, popularyzuje ideę środowiskowego wspierania zdolnych i nieodpłatnego dzielenia się wiedzą. Współautorka poradnika dla rodziców i nauczycieli „Zdolne dziecko. Pierwsza pomoc”. Współorganizatorka Festiwalu Młodych Badaczy „Odkrycia”.

Na jaką zmianę mamy jeszcze siłę?

W ostatnich latach nauczyciele doświadczyli wielu zmian systemowych. Wpłynęły one na kształt rad pedagogicznych, zespołu zarządzającego, na warsztat pracy, a także podejście do wykonywanego zawodu. Niektórzy podjęli decyzję o rezygnacji z dalszych wysiłków, a inni – na przekór niesprzyjającym okolicznościom – postanowili się doskonalić. Co sprawia, że odnajdujemy w sobie siłę do działania? Podczas spotkania podzielimy się swoimi doświadczeniami.

Dyskusja panelowa
Wspólnie stworzymy mapę doświadczanych i prawdopodobnych zmian, do których odniosą się w krótkich wystąpieniach paneliści. Będzie to punkt wyjścia do rozmowy.

Magdalena Swat-Pawlicka – nauczycielka języka polskiego, specjalistka w stosowaniu oceniania kształtującego. Wykładowczyni, tutorka i dyrektor ds. programowych w Szkole Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego i Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Trenerka w Instytucie Spraw Publicznych na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Centrum Edukacji Obywatelskiej. W Instytucie Badań Edukacyjnych uczestniczyła w pracach nad przygotowaniem Bazy Narzędzi Dydaktycznych. Współzałożycielka i organizatorka Warszawskiej Ligi Debatanckiej.

Jak „chodzą” pieniądze w oświacie?

Jaką drogę pokonują pieniądze, zanim trafią do nauczycielskiego portfela? Skąd pochodzą i dokąd zmierzają? Jaką konkurencję ma nauczycielski portfel, w zależności od tego, w jakiej szkole pracuje jego właściciel? Dowiemy się tego uczestnicząc w przygotowaniu gry edukacyjnej. Zostaniemy również zaproszeni przez Federację Inicjatyw Oświatowych i Związek Gmin Wiejskich RP do uczestnictwa w programie „Polska Edukacja 2035”. Wspólnie zaczniemy projektować zmiany w finansach oświatowych w perspektywie następnych 15 lat dla przykładowej gminy wiejskiej. Zdecydujemy, czy likwidować małe szkoły, czy inwestować w przedszkola, czy raczej w edukację przedszkolną w świetlicach wiejskich. A może zdecydujemy się na Fundusz Inicjatyw Edukacyjnych i inwestowanie w odnawialne źródła energii?

To będzie premiera pomysłu na grę! Liczymy na krytyczną ocenę przedstawionych materiałów i nowe pomysły. W ten sposób uczestnicy będą mogli stać się współtwórcami gry, która może dokonać „przewrotu kopernikańskiego XXI wieku” w oświacie w gminach wiejskich. Chętni będą mogli włączyć się w dalsze prace nad grą jako wolontariusze w programie „Polska Edukacja 2035”.

Alina Kozińska-Bałdyga – działaczka społeczna łącząca wiedzę archeologiczną, organizacji i zarządzania, nauk społecznych oraz doświadczenie nauczyciela Liceum Ogólnokształcącego i Kolegium Nauczycielskiego we wdrażaniu zmian w polityce edukacyjnej. Promotorka szkoły prowadzonej przez stowarzyszenie rozwoju wsi i modelu szkoły/przedszkola jako wielofunkcyjnego ośrodka rozwoju wsi. Wiceprezeska Federacji Inicjatyw Oświatowych, organizacji tworzącej obywatelską politykę edukacyjną opartą na współpracy organizacji pozarządowych i samorządów. Działa w Zespole d.s. organizacji systemu oświaty w programie Polska Edukacja 2035.

Marcin Mitzner – absolwent Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych, Szkoły Trenerów Organizacji Pozarządowych i Szkoły Treningu Grupowego. Jest związany z Federacjią MAZOWIA, która skupia organizacje pozarządowe na Mazowszu. Współpracuje z kilkunastoma organizacjami i instytucjami z całej Polski przy realizacji projektów z zakresu partycypacji, współpracy międzysektorowej, reformy oświatowej i animacji środowisk lokalnych. Wykreował i zrealizował ponad 150 projektów społecznych dla różnorodnych grup odbiorców.

Rozwój zawodowy – jaki i z czyją pomocą?

Rozwijanie kompetencji nauczycielskich jest świadomie planowane przez większość nauczycieli/ek i edukatorów/ek, którzy często poświęcają na to dużą część swojego czasu. Jak jednak powinny wyglądać programy rozwoju zawodowego, żeby odpowiadały na potrzeby zainteresowanych? Czy najważniejsze są szkolenia, czy może inne formy wsparcia – superwizje, grupy wymiany doświadczeń, długofalowe programy, dostarczane materiały? Jaką rolę mogą pełnić instytucje edukacji pozasystemowej nieformalnej, takie jak centra nauki, muzea, edukacyjne organizacje pozarządowe, instytucje naukowe Centrum Nauki Kopernik? W czasie spotkania porozmawiamy o najlepszych i najgorszych doświadczeniach rozwoju zawodowego i spróbujemy na tej podstawie określić, jak powinny wyglądać właściwe formy wsparcia, które pozwalają uczyć lepiej i z większą satysfakcją.

Wspólna dyskusja i wymiana doświadczeń
Spotkanie będzie opierało się o dyskusję w grupie oraz częściowo w mniejszych zespołach. Zbierzemy dobre i złe doświadczenia każdego z uczestników, omówimy ich wspólne cechy, a następnie sformułujemy nasze oczekiwania wobec tego, jak powinny wyglądać idealne programy rozwoju kompetencji nauczycielskich.

Jakub Rozenbaum – socjolog, specjalista ds. badań edukacyjnych w Centrum Nauki Kopernik. Realizuje liczne projekty edukacyjne we współpracy ze szkołami i innymi instytucjami. Prowadzi badania, które towarzyszą tym projektom. Interesuje się przemianami modelu edukacji w Polsce i na świecie, a także różnymi kierunkami polityki edukacyjnej, które mogą do tych zmian prowadzić.

Drugi dzień konferencji poświęcimy poznaniu metod Inquiry Based Learning (uczenia się przez dociekanie) oraz Problem Based Learning (uczenie się przez odkrywanie i rozwiązywanie problemów). Oba te sposoby uczenia się kładą nacisk na rozwój umiejętności krytycznego myślenia, wykorzystywanie metody badawczej oraz, tak często pomijaną w szkolnej codzienności, a tak ważną dla przyszłości edukacji, współpracę w zespole.

Praktyczną stroną metod Inquiry Based Learning (IBL) oraz Problem Based Learning (PBL) zajmiemy się podczas warsztatów. Do współpracy przy ich tworzeniu i prowadzeniu zaprosiliśmy badaczy i praktyków, którzy na co dzień mają do czynienia z obiema metodami. Warsztaty powstawały z myślą o programach edukacyjnych CNK i innych organizacji oświatowych.

Zajęcia warsztatowe wprowadzą nas w zagadnienia metodologii IBL. Zastanowimy się, jak zastosować metodę w warunkach szkolnych. Zajmiemy się motywowaniem uczniów do wzięcia odpowiedzialności za zdobywanie wiedzy, nauczymy się dawać uczniom odpowiednią informację zwrotną, poznamy szczegóły pracy pytaniami i pracy metodą badawczą. Poćwiczymy prowadzenie zajęć z wykorzystaniem eksperymentów, skupiając się na samodzielnej pracy uczniów, pogłębianiu procesu dociekania w eksperymentach oraz przekładaniu szkolnego eksperymentowania na problemy z życia codziennego. Będzie też specjalny czterogodzinny warsztat dla zaawansowanych, podczas którego wcielimy się uczniów i uczennice, aby się przekonać, jak wygląda ich doświadczenie na zajęciach z wykorzystaniem IBL.

Wspieranie dociekliwych umysłów

dr Sharon Friesen, Wydział Edukacji Werklund na Uniwersytecie w Calgary

Intrygujące pytanie bądź ciekawie przedstawione zagadnienie są zaproszeniem do samodzielnego poszukiwania odpowiedzi, prowadzenia badań i eksperymentów, pozwalających dogłębnie zbadać problem i poszerzyć wiedzę na określony temat.
Jak stworzyć środowisko sprzyjające uczeniu się, dociekaniu oraz rozwiązywaniu problemów? By to zrobić, trzeba zrozumieć jak ludzie się uczą, znać specyfikę danego przedmiotu, wymogi formalne i wszystko starannie zaplanować. Warto podjąć to wyzwanie, bo praca metodą badawczą jest bardzo efektywna.
Na warsztacie weźmiemy udział w procesie projektowania, a także zbadamy i przeanalizujemy metody wspierające i utrzymujące chęć rozwiązania problemu i dociekania naukowego.

Klasa myśląca (matematycznie)

Magdalena Jurewicz, Szkoła Edukacji PAFW i UW

Drobne zmiany mogą zrewolucjonizować klasową rzeczywistość. Przestań odpowiadać na wszystkie pytania, przestaw meble, losuj grupy. Przekonasz się, że uczniowie zaczną myśleć kreatywnie i chętniej rozwiązywać problemy. Warsztaty dotyczyć będą metody opracowanej przez zespół dr. Petera Liljedahla z uniwersytetu w Vancouver. Wyróżnił on 14 elementów, których modyfikacja działa angażująco na uczniów. Będziemy pracować w warunkach „myślącej klasy” i dowiemy się, jak wprowadzać te metodę do swojej nauczycielskiej pracy.

Testowane na nauczycielach

dr Paweł Bernard, Zakład Dydaktyki Chemii, Wydział Chemii, Uniwersytet Jagielloński

Które z pieluch dla niemowląt są najlepsze? Poszukiwanie odpowiedzi na to pytanie będzie pretekstem do przetestowania na sobie metody samodzielnego dociekania wiedzy. Wymaga ona sformułowania konkretnych pytań badawczych i hipotez, a dowolność interpretacji terminu „najlepsze” zmusza grupę do dyskusji i współpracy. Stworzymy plany postępowania eksperymentalnego i wykonamy zaplanowane badania, zbierzemy i przetworzymy dane, sformułujemy wnioski i przeprowadzimy ewaluację swoich planów badawczych. Dzięki takiemu doświadczeniu, łatwiej będzie pracować tą metodą w klasie.

Sam odkrywaj przez dociekanie

dr Dagmara Sokołowska, wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, Uniwersytet Jagielloński

Czy uczniowie powinni pracować w grupach trzy- czy czteroosobowych? W jakiej kolejności wprowadzać teorię, eksperyment i dyskusję? Która metoda dydaktyczna jest najlepsza dla osób z dysfunkcjami? Każdy nauczyciel podchodzący z pasją do swojej pracy zadaje sobie takie pytania. Metoda Practitioner Inquiry pozwala na poszukiwanie odpowiedzi w sposób badawczy, na podstawie praktyki w jednej lub kilku klasach, a nawet na bazie pojedynczego przypadku. Jak widać, odkrywanie przez dociekanie może być wykorzystywane nie tylko podczas pracy z uczniami. Na warsztacie nauczymy się stosować tę metodę, a także poznamy doświadczenia polskich i belgijskich nauczycieli.

Jak zobaczyć widma, czyli budujemy spektroskop

dr Witold Zawadzki, Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej, Uniwersytet Jagielloński

Ludzka ciekawość nie zna granic. Sięga zarówno do świata gwiazd oraz galaktyk, jak i malutkiego świata mikroskopijnych cząsteczek i atomów. Wzrok człowieka posiada jednak dość poważne ograniczenia i nie pozwala nam zajrzeć gołym okiem w głąb mikroświata. Ciekawska natura badaczy stara się jednak pokonywać niedoskonałości ludzkich zmysłów. Warsztat będzie podróżą do krainy atomów. Korzystając z metody odkrywania przez dociekanie, poznamy sposoby obserwacji widma światła emitowanego przez atomy oraz odróżniania pierwiastków.

Jak wam się podobało? O informacji zwrotnej od uczniów

Michał Szczepanik, Centrum Edukacji Obywatelskiej

Efektywna praca nauczyciela to również pozyskiwanie informacji zwrotnej od uczniów. Pomaga ona zaplanować dalsze działania oraz budować partnerstwo między nauczycielem i uczniem, a także samymi uczniami. W czasie warsztatu poszukamy praktycznych sposobów dowiadywania się, co o naszej pracy myślą uczniowie.

Pytania do zbadania

Alicja Olesiejuk i Karolina Grzegorzak, Centrum Nauki Exploratorium, Pracownia Edukacji CNK

Zadawanie pytań jest naturalnym stadium rozwoju każdego z nas. I chociaż te formułowane przez kilkuletnie dzieci bywają męczące, to wiele poradników dla rodziców zawiera radę "ciesz się tym etapem, bo on szybko minie". Jak sprawić, by uczniowie znów poczuli tę wczesnodziecięca ciekawość i chcieli pytać? Jak pracować z pytaniami? Odpowiedzi poszukamy podczas warsztatu, opracowanego przez Institute for Inquiry działający przy Exploratorium, San Francisco.

Lekcja myślenia

mgr Joanna Lilpop, Pracownia Dydaktyki Wydziału Biologii UW, Szkoła Edukacji PAFW i UW

Jak inspirować uczniów do poszukiwania odpowiedzi, przewidywania, zadawania pytań, testowania rozwiązań? Jak budować instrukcje, by były otwarte na dociekanie? Jak czerpać z procedur metody naukowej, aby uczyć logicznego myślenia? Podczas warsztatów sami będziemy uczestnikami zajęć opartych na dociekaniu. To okazja, by poczuć się jak uczniowie w świecie odkrywania i bawienia się nauką. Nasze doświadczenia staną się punktem wyjścia do rozmowy o roli nauczyciela w filozofii uczenia Inquiry Based Learning.

Motywacja 3.0

Maja Osińska i Zofia Magier, Pracownia Edukacji CNK

Nie od dziś słyszymy, jak ważna jest motywacja w procesie uczenia się. Wiemy, że zmotywowany uczeń bierze odpowiedzialność za siebie i swoją naukę, a silna motywacja leży u podstaw wielkich odkryć naukowych. Jak wyzwalać motywację w sobie i w uczniach? Jak utrzymywać, gdy wszystko wokół zdaje się ją osłabiać? Zapraszamy na warsztat pełen narzędzi!

Woda i Powietrze

Magdalena Aszer i Jakub Rozenbaum, Modułowe Pracownie Przyrodnicze CNK

Woda i powietrze. Odpowiedzi na niektóre pytania dotyczące tych dwóch żywiołów nie są proste, a zachowanie wody i powietrza w różnych warunkach przestaje być oczywiste. Podczas warsztatu wykorzystamy moduły Woda oraz Powietrze z Modułowych Pracowni Przyrodniczych do zbadania tych żywiołów, a wnioski z jednego doświadczenia będą punktem wyjścia do kolejnych. Poszukamy też powiązań między tym, czego doświadczamy w klasie i życiu codziennym.

Warsztaty z odrzutem

Joanna Olejniczak i Sebastian Kwiatkowski, ESERO CNK

Konstruowanie papierowych rakiet to wyzwanie. Aby poleciały, potrzeba prób, modyfikacji i wiedzy z zakresu fizyki, która pozwoli nam skonstruować jeszcze lepszy model. Teoria i praktyka przenikają się nieustannie. Podczas warsztatu będziemy pracować indywidualnie, grupowo, testować, zawracać ze ślepych zaułków i zaczynać od nowa. A wszystko dlatego, że to odlotowy warsztat!

prof. dr hab. Dorota Klus-Stańska – kierownik Zakładu Badań nad Dzieciństwem i Szkołą na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Założyła i w latach 1994–2002 prowadziła eksperymentalną Autorską Szkołę Podstawową „Żak” w Olsztynie. Inicjatorka i redaktorka naczelna naukowego czasopisma „Problemy Wczesnej Edukacji/Issues in Early Education”. Wiceprzewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Autorka, współautorka i redaktorka kilkunastu książek, m.in. „Konstruowanie wiedzy w szkole” (2000) – za którą otrzymała Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz Nagrodę Polskiej Akademii Nauk. Za swoją działalność otrzymała wiele nagród i wyróżnień, m.in. Złoty Krzyż Zasługi za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne.

Prof. Ewa Filipiak – pedagog, profesor zwyczajny Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, kierownik Katedry Dydaktyki i Studiów nad Kulturą Edukacji, kierownik i pomysłodawca Laboratorium Zmiany Edukacyjnej – Centrum Badań nad Uczeniem i Rozwojem. Animator pedagogii Celestyna Freineta w Polsce. Autorka i współautorka licznych publikacji z zakresu dydaktyki i pedagogiki wczesnoszkolnej. Pomysłodawczyni i realizatorka projektów badawczych zorientowanych na podnoszenie jakości edukacji.

Magdalena Swat-Pawlicka ‒ nauczycielka języka polskiego, praktyczka oceniania kształtującego. Wykładowczyni, tutorka i dyrektor ds. programowych w Szkole Edukacji Uniwersytetu Warszawskiego i Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Trenerka w Instytucie Spraw Publicznych na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz w Centrum Edukacji Obywatelskiej. W Instytucie Badań Edukacyjnych uczestniczyła w pracach nad przygotowaniem Bazy Narzędzi Dydaktycznych. W ramach hobby współzałożycielka i organizatorka Warszawskiej Ligi Debatanckiej.

Sylwia Żmijewska-Kwiręg – nauczycielka wiedzy o społeczeństwie (obecnie nie praktykująca), autorka, trenerka, pracowniczka i działaczka środowiska NGO, od 2001 roku związana ze Centrum Edukacji Obywatelskiej (obecnie na stanowisku Dyrektorki Programowej). Współautorka i redaktorka programu nauczania i podręcznika do wiedzy o społeczeństwie, programu nauczania do ekonomii w praktyce, publikacji metodycznych dla nauczycieli realizujących projekty edukacyjne, scenariuszy zajęć, programów warsztatów i artykułów o tematyce obywatelskiej. Od wielu lat współpracuje z różnymi instytucjami, którym z edukacją jest po drodze (m.in. Ośrodkiem Rozwoju Edukacji, Europejskim Centrum Solidarności, Teatrem Powszechnym, Stowarzyszeniem Era Nowe Horyzonty, Fundacją Szkoła z klasą, Mazowieckim Samorządowym Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Warszawskim Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń itp.)

Jakub Rozenbaum – socjolog, specjalista ds. badań edukacyjnych w Centrum Nauki Kopernik. W CNK realizuje liczne projekty edukacyjne we współpracy ze szkołami i innymi instytucjami. Prowadzi badania, które towarzyszą tym projektom. Interesuje się przemianami modelu edukacji w Polsce i na świecie, a także politykami edukacyjnymi, które mogą do tych zmian prowadzić.

Pokazać – Przekazać 2018

24 i 25 sierpnia 2018 r. odbyła się 12. konferencja Pokazać – Przekazać, podczas której wspólnie zastanawialiśmy się, jak sprawić, by nowe technologie w edukacji były narzędziem tworzenia i poznawania świata, a nie pozostały jedynie atrakcyjnym gadżetem. Rozmawialiśmy o tym czy można tego dokonać, wprowadzając do edukacji ideę uczenia się przez tworzenie i konstruowanie.

Rozwój technologii zmienia sposoby osiągania celów w różnych dziedzinach życia, np. to w jaki sposób się komunikujemy, jak spędzamy wolny czas, jak czytamy, ale i jak się uczymy. Technologia wkracza więc do edukacji. Drukarki 3D, mikrokontrolery Arduino, roboty, mikrokomputery Raspberry Pi, Scratch, Lego Mindstorms, Ozoboty, FabLaby, makerspace’y – to tylko wybrane z urządzeń, technologii i idei, które szturmują szkoły oraz rozpalają wyobraźnie edukatorów na całym świecie. Czy technologia faktycznie odmienia edukację, czy też obecność nowoczesnych narzędzi w edukacji kończy się na poznaniu ich działania bez umiejętności celowego i twórczego wykorzystania?

Większość z nas pewnie się zgodzi, że szkoła i metody uczenia się powinny nadążać za zmianami i przygotowywać do życia i pracy w świecie, który dopiero nastąpi. Powstaje pytanie, jak to robić – czy powinniśmy przenieść punkt ciężkości na przedmioty ścisłe i przyrodnicze, czyli STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics)? Jakie zadanie przypisać technologicznym nowinkom w nauczaniu tych przedmiotów – czy zdobycie umiejętności obsługi nowoczesnego urządzenia jest wystarczającym celem dla edukacji mającej przygotować do funkcjonowania w nowoczesnej rzeczywistości?

Jak powstaje wiedza

Wiemy, że dzieci nie uczą się przez przyswajanie i odtwarzanie wiedzy, a raczej aktywnie ją konstruują w interakcji ze światem, tworząc własne teorie dotyczące obserwowanych zjawisk (Piaget, 1950). Nurtem rozwijającym tę ideę jest konstrukcjonizm, którego twórca – Seymour Papert – stwierdził dodatkowo, że ludzie uczą się najlepiej, kiedy konstruują obiekty za pomocą własnych rąk i z emocjonalnym zaangażowaniem w proces tworzenia.

Jak to działa w praktyce? Wyobraźmy sobie pięciolatka, który buduje na plaży zamek z piasku. Budowla powstaje zbyt blisko morza i przychodząca fala wszystko zmywa. Młody konstruktor przenosi więc plac budowy w głąb lądu. Tam piasek nie chce się dobrze formować – budowniczy podejrzewa, że „materiał” jest za suchy. Kolejny zamek rośnie więc bliżej morza, przy samej granicy zasięgu fal. Niestety zrywa się wiatr. Nie dość, że nasz pięciolatek zmarzł, to jeszcze fale mają większy zasięg – zamek znów legł w gruzach. Budowniczy zaczyna wnioskować – czy wiatr wpływa na fale?, jaka jest optymalna odległość, aby morze nie zniszczyło zamku? – w jego umyśle powstała wiedza: o piasku, wodzie, budowaniu, falach i wietrze. Pięciolatkowi nikt tej wiedzy nie wyłożył, doświadczył jej sam.

Uczenie się przez konstruowanie

Jak przykład piaskowego zamku przełożyć na praktykę nauczania? Wprowadzając do edukacji uczenie się przez tworzenie i konstruowanie. Chcemy, aby tegoroczna konferencja była przestrzenią dyskusji nad dołączeniem tego nowego podejścia do edukacji. Dostępność nowych rozwiązań, fablabów, makerspace’ów, tanich mikrokomputerów i narzędzi takich jak drukarki 3D znacznie poszerza nasze możliwości. Wyobraźmy sobie bowiem np. poznawanie twierdzenia Pitagorasa przez projektowanie planu transportu w Parku Narodowym albo uczenie się o ruchu drgającym i falach podczas konstruowania maszyny do obrazowania ruchu.

Uczenie się przez tworzenie i konstruowanie nie znajduje zastosowania jedynie w nauce matematyki czy fizyki. Można uczyć historii, stawiając uczniów przed wyborami, jakie mieli przed sobą historyczni bohaterowie. To też jest tworzenie – tym razem obiektów teoretycznych. Jak ciekawe będą porównania rozwiązań przyjętych przez uczniów z decyzjami podjętymi przez decydentów współczesnych historycznym wydarzeniom! O warunkach ukształtowania terenu, siatkach geograficznych i kartograficznych można się uczyć, planując optymalne usytuowanie miast, samodzielnie tworząc przy tym makiety, mapy i globusy. Czy w ten sposób da się też uczyć rzeczy skomplikowanych i bardziej abstrakcyjnych? Natura światła? Grawitacja? Ułamki? Zdaniem Seymoura Paperta – tak.

Konstrukcjonizm we współczesnej edukacji

Swoje podejście Papert wyłożył m.in. w wydanej w roku 1980, a przetłumaczonej na polski w 1996, książce Burze mózgów – dzieci i komputery. Mimo przetłumaczonej książki Papert pozostaje szerzej nieznany w Polsce. Jego idee kształtują jednak świat edukacji. Twórcy idei coraz powszechniej powstających w Polsce makerspace’ów i FabLabów (w tym Wytwórni w Centrum Nauki Kopernik) powoływali się właśnie na Paperta. Język programowania Scratch, coraz powszechniej używany w polskich szkołach, został stworzony przez Michaela Resnicka, doktoranta Paperta. Ozoboty i Mboty używane nawet w przedszkolach są inspirowane konstrukcjonizmem.

Jak co roku, konferencja Pokazać – Przekazać była miejscem dyskusji i wymiany opinii, miejscem gdzie tworzymy polską edukację.

Współfinansowanie konferencji:

Konstrukcjonizm dla początkujących
Wywiad z prof. Dorotą Klus-Stańską
Odkryć, aby się nauczyć
Uczenie się przez tworzenie i konstruowanie

dr Jakub Bochiński – kierownik w Pracowni Edukacji w Centrum Nauki Kopernik. Zapalony popularyzator nauki, występował m.in. na TEDxKazimierz, FameLab, infoShare, czy BBC Stargazing Live. Współtwórca Fundacji Polonium oraz Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki. Doktoryzował się w dziedzinie astronomii obserwacyjnej na Open University w Wielkiej Brytanii. W ramach badań naukowych odkrył pięć nowych planet poza Układem Słonecznym, przyczyniając się do lepszego zrozumienia tego, jak powstała Ziemia. W przeszłości pracował na University College London, biorąc udział w badaniach prowadzonych w Instytucie Początków Wszechświata UCL, Centrum Badań Planetarnych UCL/Birkbeck i w Obserwatorium Uniwersytetu Londyńskiego.

Anna Dziama – Dyrektor Edukacji Centrum Nauki Kopernik. Przez 20 lat związana ze środowiskiem warszawskiej oświaty. Była m.in. nauczycielką, wychowawczynią oraz zastępczynią dyrektora I Społecznego Liceum Ogólnokształcącego „Bednarska” oraz nauczycielką i dyrektorką szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum prowadzonych przez Fundację Szkoły Społecznej w Warszawie-Wesołej. W CNK od 2010 roku zajmuje się projektami wspierającymi współpracę różnych środowisk na rzecz rozwoju edukacji.

Justyna Halikowska – z wykształcenia psycholog, od 2012 roku związana z polskim ruchem makerów. Współtworzyła Fablab Trójmiasto, jeden z pierwszych fablabów w Polsce. Od kilkunastu lat zaangażowana w rozwój edukacji pozaformalnej. Aktualnie działa w Stowarzyszeniu Robisz.to, które prowadzi dwie pracownie FabLab: w Gdańsku i Warszawie

Anna Kościelak – pasjonatka edukacji, od osiemnastu lat zaangażowana w tworzenie projektów edukacyjnych. Menadżerka programu „Ogarnij Inżynierię” w Fundacji Katalyst Engineering. Współorganizatorka EduAkcji, programu edukacyjnego ruchu społecznego Obywatele Nauki, działała w radzie Koalicji Otwartej Edukacji. Współzałożycielka i dyrektor zarządzający Kanadyjskiej Szkoły Podstawowej (2000–2012). Interesuje się neuropsychologią, wpływem nowych technologii na edukację i kulturą Azji Południowo-Wschodniej.

prof. dr hab. Dorota Klus-Stańska – Kierownik Zakładu Badań nad Dzieciństwem i Szkołą na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Założyła i w latach 1994–2002 prowadziła eksperymentalną Autorską Szkołę Podstawową „Żak” w Olsztynie. Inicjatorka i redaktorka naczelna naukowego czasopisma „Problemy Wczesnej Edukacji/Issues in Early Education”. Wiceprzewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Autorka, współautorka i redaktorka kilkunastu książek, m.in. „Konstruowanie wiedzy w szkole” (2000) – za którą otrzymała Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej i Sportu oraz Nagrodę Polskiej Akademii Nauk. Za swoją działalność otrzymała wiele nagród i wyróżnień, m.in. Złoty Krzyż Zasługi za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne.

prof. dr hab. Maciej Sysło – naukowiec, matematyk, informatyk, dydaktyk, członek Rady ds. Informatyzacji Edukacji. Jest organizatorem corocznych konferencji Informatyka w szkole i współtwórcą krajowej olimpiady informatycznej. Przedstawiciel Polski w Working Party on Education and Training (Information Society Technologies, European Commission) oraz w Technical Committee on Education. Jest współorganizatorem polskiej edycji Konkursu Informatycznego Bóbr.

dr Ilona Iłowiecka-Tańska – antropolożka kultury, kierownik Działu Badań w Centrum Nauki Kopernik. Zajmuje się modernizacją społeczną i współczesnymi przeobrażeniami roli nauki i naukowców. Autorka książki „Liderzy i działacze: o idei trzeciego sektora w Polsce”. W 2007 roku na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego opracowała pierwszy polski podręcznik promocji nauki.

Krzysztof Wiatr – koordynator merytoryczny Konferencji Pokazać – Przekazać, na co dzień pracuje w Pracowni Edukacji Centrum Nauki Kopernik. Przez wiele lat dla kilkudziesięciu polskich i międzynarodowych organizacji realizował projekty edukacyjne dotyczące edukacji pozaformalnej i technologii. Członek zespołów trenerskich Polskiej Akcji Humanitarnej oraz Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji. Autor publikacji i narzędzi z zakresu edukacji międzykulturowej. Także psycholog, który uczy programowania.

Współfinansowanie konferencji:

Pokazać – Przekazać 2017

Tegoroczna konferencja za swój główny temat obiera KONEKTYWIZM. To relatywnie nowy nurt w edukacji, który stara się objąć zarówno sam proces uczenia się, jak i jego implikacje dla nauczania – systemu szkolnego, organizacji przestrzeni edukacyjnych oraz narzędzi, które stosujemy, aby umożliwić innym nabywanie wiedzy bądź zdolności.

Konektywizm to idea, która dopiero się rodzi. Począwszy od 2005 roku (w teorii edukacji to prawie jak wczoraj), kiedy dwaj naukowcy, George Siemens i Stephen Downes, opublikowali przełomowe prace na ten temat, podlega ona stałej ewolucji i rozwojowi. Pojawiają się nowi zwolennicy, ale też i krytycy. Przyszłość edukacji kształtuje się na naszych oczach, musimy więc uważnie obserwować nowe trendy i myśli.

Co jest sednem konektywizmu? To przekonanie, że wiedza nie jest zbiorem faktów, ale relacji pomiędzy faktami. To nie zbiór zdań oznajmujących nam prawdy na temat Wszechświata, ale sieć skojarzeń, która łączy nasze doświadczenia i działania. Wiedza jest rozproszona w sieciach połączeń pomiędzy ludźmi, przedmiotami (np. książki), wirtualnymi miejscami w internecie (jak choćby Wikipedia), czy urządzeniami (tzw. internet rzeczy – internet of things). Nie ma tu miejsca dla jednej szkoły, jednego nauczyciela, jednego podręcznika… Żeby się uczyć, musimy się kontaktować poprzez sieć ludzi, organizacji i urządzeń, przedzierać mozolnie przez sieci znaczeń i sensów. Z takiej perspektywy uczenie jest nie tyle gromadzeniem i zapamiętywaniem, ile podłączaniem się do sieci wiedzy i przechodzeniem od jednego jej węzła do kolejnych – bardziej oddalonych i wymagających większego zaangażowania.

W centrum zainteresowania edukatorów, nauczycieli, czy rodziców pojawia się więc SIEĆ. Sieć jako zjawisko społeczne, a także przedmiot badań i eksperymentów. Okazuje się, że bez zrozumienia podstawowych pojęć dotyczących sieci przestajemy być w stanie się komunikować w nowoczesnym społeczeństwie. Tracimy zdolność podejmowania pracy w zaawansowanych gałęziach gospodarki, a przede wszystkim – coraz trudniej nam się uczyć rzeczy nowych, a te będą nam przydatne w przyszłości.

Konektywizm stanowi kolejny etap na drodze do poznania efektywnego i skutecznego środowiska uczenia się. W miarę zmian, jakie zaszły w szkole i w edukacji na przełomie stuleci, odchodziliśmy w naszym myśleniu o uczeniu się i nauczaniu od prymatu instrukcji. Zamiast ryby nauczyliśmy się dawać wędkę, zgodnie z zawołaniem Marii Montessori – „pomóż mi to zrobić samodzielnie”. U schyłku drugiej dekady nowego stulecia wiemy już, że wędka nie wystarcza. Uczymy się już nie sami, lecz we wspólnocie, nie w konkretnym miejscu i czasie, lecz zawsze i wszędzie – gdziekolwiek mamy dostęp do… sieci. Możemy się łączyć z sieciami znajomych, sieciami edukatorów, sieciami wiedzy – a wszystko to na zawołanie, dzięki nowoczesnej technologii. Konektywizm próbuje odkryć prawidłowości, które obowiązują w tym nowym dla nas świecie.

Czy to krok we właściwym kierunku? Czy konektywizm rzeczywiście jest teorią edukacji dla nowego świata cyfrowej rewolucji? Tego jeszcze nie wiemy. Ale dostrzegamy, że to ważna i mądra próba. Wobec tego musimy wiedzieć więcej i trzymać rękę na pulsie. Konferencja Pokazać – Przekazać oferuje możliwość włączenia się w żywą i aktywną sieć ludzi, którym zależy na edukacji. Chcemy lepiej przygotowywać się na przyszłość, która puka do naszych drzwi. Dlatego na spotkanie z konektywizmem zapraszamy edukatorów, nauczycieli, przedstawicieli instytucji i środowisk, które uczą i które chcą się uczyć.

Czas dawania wędki powoli odchodzi w niepamięć. W niedalekiej przyszłości będziemy musieli zaoferować naszym uczniom coś więcej – sieci, w których zmieszczą się nowe wielkie idee. Te sieci trzeba zbudować już dziś.

Wiedza to sieć. Podłącz się
Wykład Stephena Downesa "Czy idea konektywizmu ma szansę przyjąć się w szkole?"
Wykład prof. Bohdana Cywińskiego

Wykłady

Tradycyjnie już każdą konferencję Pokazać – Przekazać rozpoczynamy i kończymy wykładami gości specjalnych.

Wykład otwierający przedstawia temat konferencji i wprowadza język dyskusji, którym będziemy się posługiwać. Tezy wykładu będziemy na różne sposoby przepracowywać podczas warsztatów i innych aktywności.

Wykład zamykający konferencję ma już zupełnie inny charakter. To moment refleksji i spojrzenia z dystansu na rzeczywistość – rzecz rzadko spotykana w szalonym pędzie codzienności. Na ten wykład czekamy w Koperniku cały rok.

Warsztaty

Na tegorocznej konferencji skupiamy się wokół idei konektywizmu. Dlatego warsztaty, które zaoferujemy w trakcie pierwszego dnia, łączy wspólne założenie – eksploracja wiedzy konektywnej i sieciowanie jako sposób na projektowanie i uczenie.

Pomysł warsztatu pożyczyliśmy wprost z kosmosu – od Europejskiej Agencji Kosmicznej. Tematyka będzie bardzo różnorodna, coś dla siebie znajdą zarówno humaniści, jak i przyrodnicy.

Żywa Biblioteka

Ten sprawdzony format na stałe zagościł już w programie konferencji. Jak w poprzednim roku w katalogu naszej biblioteki pojawią się „bestsellery” z najwyższej półki – naukowcy, artyści, nietuzinkowe postaci świata kultury i edukacji. Będzie można z nimi porozmawiać na rozmaite tematy – od eksploracji kosmosu po sekrety literatury. W tym roku przedłużamy czas trwania Żywej Biblioteki, aby każdy z „czytelników” mógł się zapoznać z jak największa listą pozycji.

Sieciowanie+

Temat konferencji zobowiązuje! W tym roku proponujemy uczestnikom specyficzny format dyskusji i wymiany doświadczeń.

Do udziału w konferencji zaprosimy kilka instytucji, organizacji i środowisk, które już zarządzają sieciami edukacyjnymi. Spotkanie z nimi to nie tylko okazja do nawiązania współpracy, ale też znakomity moment na przemyślenie własnych projektów i znalezienie dla nich potencjalnych partnerów.

Warto trzymać rękę na pulsie. W trakcie przerw i spotkań sieciujących mogą się pojawić dodatkowe improwizowane aktywności.

Kawiarnia idei

Znana na świecie jako world cafe.

Bardzo twórcza i angażująca aktywność; pierwsze rozmowy i szczegóły są przepracowywane w mniejszych grupach roboczych, a następnie stają się wspólną własnością szeroko dyskutowaną przez całe forum uczestników konferencji.

W trakcie Kawiarni idei spróbujemy się podjąć niezwykle ambitnego zadania stworzenia mapy sieci środowisk edukacyjnych.

Zamieszczony tutaj graf jest wynikiem interpretacji i integracji danych graficznych na podstawie fotografii wykonanych w trakcie Kawiarni Idei 25 sierpnia 2017 roku. Ręczna digitalizacja zebranego materiału uzupełniona została o powszechnie dostępne informacje (z materiałów promocyjnych, baz danych, oraz źródeł internetowych).

Niewielkie usterki wynikają z trudności w interpretacji pisma odręcznego lub z wielokrotnego kodowania przez uczestników Kawiarni tych samych węzłów pod różnymi nazwami.

Kliknij, aby pobrać plik pdf.

Jak powstał ten rysunek?

Opracowanie danych odbywało się w trzech krokach:

Krok 1: Tzw. algorytm ukierunkowanej siły (ang. force-directed algorithm). W modelu tym krawędzie zastępowane są wirtualnymi sprężynami. Pożądane ułożenie otrzymujemy pozwalając sieci samodzielnie znaleźć i osiągnąć stabilne ułożenie.

Krok 2: Dla każdej pary wierzchołków znajdujemy najkrótszą ścieżkę, która je łączy. Następnie dla każdego wierzchołka wyliczamy liczbę najkrótszych ścieżek, która przezeń przechodzi – tzw. centralność przechodnią (ang. betweenness cetrality). Na wizualizacji wielkość węzła jest proporcjonalna właśnie do centralności przechodniej. Na podstawie rozkładu centralności algorytm grupujemy węzły w klastry (ang. natural clustering).

Krok 3: Zachowując strukturę klastrów uzyskaną wcześniej, poszukujemy ułożenia wierzchołków najlepiej obrazujacego strukturę drzew rozpinających sieć. Dodatkowo komponenty na najniższym poziomie hierarchii układamy radialnie (ang. baloon tree layout).

Taka a nie inna metodologia jest wynikiem swobodnego eksperymentowania z rozmaitymi kombinacjami algorytmów, a także teoretycznej analizy struktury grafu. Ostatecznie celem było jak najlepsze zobrazowanie klastrów rozłożonych wokół tych węzłów, które pełnią kluczową rolę w zachowaniu spójności grafu. Preferowaliśmy w układzie tych ludzi i instytucje, przez które przechodzą najistotniejsze szlaki rozprowadzania informacji. Centralność przechodnia jest miarą tego, jak dany węzeł sieci zaangażowany jest w pośredniczenie pomiędzy oddalonymi od siebie podsieciami. A o to przecież chodziło w Kawiarni Idei.

Obraz uzyskany na podstawie danych z Kawiarni Idei jest oczywiście fragmentaryczny i skupiony wokół Centrum Nauki Kopernik. Wynika to z faktu, że większość informacji pochodzi od osób obecnych na konferencji Pokazać–Przekazać, a więc w jakiś sposób powiązanych z CNK. Dlatego tak istotne są jego obrzeża. To właśnie tam, znaleźć można ludzi, organizacje, czy działania, które stają się „bramkarzami” (ang. gatekeepers) sieci. Pełnią rolę „proroków”, zasilających układ nową wiedzą i kontaktami.

Rzut oka na podsieci

Wizualizacja całej sieci dostępna jest na samym dole strony. Można na niej w powiększeniu obejrzeć powiązania, które ujawnione zostały podczas Kawiarni Idei.

Globalna struktura sieci wskazuje na powiązania wielu małych podsieci, scentralizowanych wokół osób o dużym potencjale pośredniczenia w kontaktach. To właśnie one mają najwyższe wartości indeksu centralności przechodniej. Poszczególnym podsieciom nadaliśmy roboczo ramowe nazwy, próbując uchwycić naturę ich scentralizowania.

Ciekawym przykładem jest obszar, który obejmuje kilka instytucji muzealnych i kulturalnych, zogniskowanych wokół edukatorów zajmujących się sztuką. Zaskakujące jest, jak łatwo kontakty z obszaru edukacji przez sztukę przepływają do sieci zogniskowanej wokół konferencji Interakcja–Integracja i sieci centrów nauki.

Fragment grafu

Oprócz sieciowań tematycznych lub towarzyskich, daje się zaobserwować naturalną skłonność do regionalizacji powiązań. Oczywiście przyporządkowania do określonych obszarów Polski są umowne. Na poniższym powiększeniu widać jak nawet stosunkowo odległe geograficznie węzły mogą zostać przez algorytmy analizy sieci umieszczone obok siebie.

To źródło zaskakujących pytań badawczych. Czy to uproszczenie wynikające z naturalnych ograniczeń Kawiarni Idei? A może mamy do czynienia z artefaktem algorytmu? Dalsza wnikliwa analiza może przynieść odpowiedzi na te i inne pytania. Dla uczestników Kawiarni Idei może to być punkt wyjścia dla własnej refleksji… Czy i z kim podejmować współpracę? Kto może otworzyć moją podsieć na kontakty z interesującymi mnie ludźmi?

Zespół merytoryczny: Katarzyna Zdrojewska i dr Łukasz Badowski

Zespół grafików firmy SuperSuper:
Filip Zdrodowski – project manager
Kaja Kukuła – graphic designer
Krystian Berlak – graphic designer

Drugiego dnia XI konferencji Pokazać–Przekazać odbyły się warsztaty Kopernik na wynos, w trakcie których ćwiczyliśmy metodę projektowania współbieżnego (ang. concurrent design). Jest to sposób na wytwarzanie skomplikowanych produktów w złożonym sieciowym środowisku współpracy. Słowem – konektywizm w działaniu!

Przed każdym z zespołów postawiliśmy zadanie opracowania specyfikacji zestawu edukacyjnego, dzięki któremu można przeprowadzić aktywności o charakterze edukacyjnym – doświadczeń, gier itp. Poza wymogiem autonomiczności, ekonomii, funkcjonalności i jakości merytorycznej zestawu uczestnicy warsztatów nie mieli żadnych ograniczeń. Treść i sposób wykonania zadania pozostawiliśmy do decyzji uczestnikom.

Różne zespoły podeszły do sprawy rozmaicie. Niektóre skupiły się na doświadczeniach, inne na sprzęcie. Powstały oryginalne i często zaskakujące kreatywnością pomysły. Zdarzały się oczywiście problemy techniczne, konflikty koncepcji, zatory komunikacyjne itp. – naturalne objawy procesu twórczego. W końcu celem warsztatów było właśnie przećwiczenie takich sytuacji. Nawet jeżeli ostateczny produkt okazał się mało dopracowany, to cel najważniejszy został osiągnięty.

Poniżej prezentujemy wyniki prac. Ponieważ w trakcie warsztatów czas był jednym z krytycznych czynników, nie wszystkie specyfikacje osiągnęły podobny poziom szczegółowości. Często, nawet w ramach jednego produktu, niektóre aspekty opisane zostały dokładniej, a inne – zapewne ze względu na złożoność – jedynie pobieżnie.

Staraliśmy się zachować układ treściowy i zawartość specyfikacji. W niektórych tylko przypadkach dodaliśmy komentarze (wyraźnie wyróżnione kolorem), oparte na uwagach i notatkach prowadzących warsztat trenerów.

GRUPA A – Prysły Zmysły

Pomysł dotyczy działań edukacyjnych wokół zmysłów człowieka – doświadczenia i aktywności podzielone na kategorie odpowiadające zmysłom. Zespół przygotował dwie wersje pudełka: podstawową – niskokosztową, łatwiejszą do skompletowania, oraz tzw. wersję Premium – z myślą o komercjalizacji projektu (dla odbiorców dysponujących wyższym budżetem).

Projekt zakłada aktywności łączące aspekty przyrodnicze (eksperymentalne) z humanistycznymi (eksploracja kultury). Dodatkowym trikiem jest pomysł, aby pudełko mogła spełniać dwie dodatkowe funkcje – pudło rezonansowe pudło rezonansowe i camera obscura w jednym.

Prowadzący: Łukasz Badowski, Katarzyna Kołacz

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy A [plik pdf]

GRUPA B – Escape room

To pudełko to przykład na to, że czasem pomysł jest wart tysiąc razy więcej, niż materiały i sprzęt. Zestaw nie jest poświęcony doświadczeniom ani merytorycznej wiedzy, ale konkretnej metodzie. Jego celem jest budowanie kompetencji współpracy i komunikacji za pomocą aktywności zwanej escape room (po polsku często tłumaczone często jako „pokój zagadek”).

Zawartość zestawu to instrukcje organizowania escape roomów oraz kilka przedmiotów, które często wykorzystuje się tego rodzaju aktywności (np. kłódki z szyframi, sejfy, etc.) Większość obiektów jest wielokrotnego użytku, materiały zużywalne uzupełniane są według potrzeb. Nie ma określonej listy działań – jest tylko metoda. Materialny komponent pudełka ma więc drugorzędne. Za to idea jest po prostu genialna!

Prowadzący: Paweł Jaskólski, Aleksander Jasiak

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy B [plik pdf]

GRUPA C – Budujemy Mosty

Mówiliśmy już, że czasem pomysł więcej znaczy niż dokładne opracowanie, tak jest i tym razem. Projekt obejmuje w zasadzie jedną dopracowaną aktywność, ale za to dotyka wielu różnych aspektów procesu konstruowania. Całość składa się na bardzo ciekawe doświadczenie – jeśli pomysł zostanie sfinalizowany, przy dopracowaniu odpowiedniego opakowania i modelu dystrybucji, rzecz może odnieść spory sukces!

Konstruowanie zachodzi tu bowiem, oprócz płaszczyzny materialnej, również w przestrzeni społecznej. Celem działania jest kształcenie nie tyle (czy też: nie tylko) umiejętności technicznych, ale również komunikacji i współpracy.

Prowadzący: Małgorzata Karwowska, Katarzyna Andrejczuk

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy C [plik pdf]

GRUPA D – Myślę → Działam → Uczę się

Unikalny koncept tego zestawu edukacyjnego opiera się przede wszystkim na wykorzystaniu lokalnego środowiska, sąsiedztwa i najbliższego otoczenia (może to być np. podwórko) do wprowadzenia w tematykę przyrodoznawstwa. Badanie przyrody we własnej okolicy łączy się też odświeżeniem myślenia o ruchu i zabawie –zupełnie już zapomnianych w dobie Internetu i smartfonów grach podwórkowych. Ten aspekt motoryczny stanowi dużą oryginalność zestawu.

Zagadnienia poruszane przy wykorzystaniu tego zestawu odnoszą się do różnych aspektów przyrody, ale takich, które dotykają nas bezpośrednio – pojawiają się w najbliższym otoczeniu. Czy będzie to dotyczyć dużego miasta czy wsi, dostępność różnych form przyrodniczych może być oczywiście różna, ale zawsze możliwe do wykorzystania.

Prowadzący: Łukasz Mędrzycki, Beata Jurkiewicz

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy D [plik pdf]

GRUPA E – Świat Dźwięków + Bądź na Fali

W trakcie tworzenia swoich rozwiązań Grupa E doświadczyła trudności i pułapek procesu projektowania współbieżnego. Nie powstała jedna spójna koncepcja, ale myliłby się jednak ten, kto by uznał, że prace zakończyły się fiaskiem.

Po pierwsze uczestnicy warsztatu wyszli z niego bogatsi o doświadczenie trudnej pracy twórczej, wymagającej rozproszonej koordynacji – typowej dla działań w złożonych sieciach relacji, w których informacja nie rozchodzi się w tak prosty sposób, jak w strukturach liniowych. Po drugie uczestnikom warsztatów udało się stworzyć pewne idee. Są to pomysły, które można wykorzystać, np. jako uzupełnienie innych materiałów lub jako punkt wyjścia do skonstruowania czegoś nowego.

Prowadzący: Jacek Rosiński, Justyna Picheta

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy E [plik pdf]

GRUPA F – Optyka dla Smyka

Grupa F skupiła się na doskonałym opracowaniu merytorycznym i technicznym. Skład materiałów i sprzętu został gruntownie przemyślany, a koszty poszczególnych elementów wyposażenia dokładnie skalkulowane zostały. Szczegółowo opracowany zestaw doświadczeń obejmuje szeroką paletę zagadnień z zakresu optyki. Niektóre z nich opisano w materiałach, podając ciekawe wskazówki do realizacji w praktyce edukacyjnej. Warto dodać, że autorzy pomyśleli też o użyciu technologii w postaci dostępnych aplikacji na urządzenia mobilne.

Prace objęły zagadnienie projektowania i formatowania standardu elementów pisemnych – kart pracy i opisów doświadczeń. Końcowy kształt produktu warsztatów, choć wydaje się bardzo skrótowy, poprzedzony był długą dyskusją. Zanim przyjęto końcową wersję, przedyskutowano wiele rozwiązań (i to też jest ogromna wartość warsztatu dla jego uczestników).

Prowadzący: Agnieszka Strzeżek, Adam Czyżewski

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy F [plik pdf]

GRUPA G – SENSeBOX

W tym opracowaniu najbardziej odkrywcza nie jest zawartość, ale model funkcjonowania. Kluczem do osiągnięcia efektu było przemyślenie standardu opakowania. Opracowano swego rodzaju platformę techniczną, która w połączeniu z drugim elementem – modelem biznesowo-promocyjnym – tworzy kombinację otwierającą szerokie pole zastosowań. Znakomicie rozwiązano standaryzację sposobu opracowania kart zadania. Przygotowany został model instrukcji, zawierający warianty dla aktywności prowadzonych przez nauczyciela/opiekuna lub samodzielnego użytkownika.

Nawet jeśli zestaw nie znajdzie komercyjnego operatora, standaryzacja sposobu opakowania umożliwia model wymiany (np. pomiędzy klubami KMO, szkołami itp.). Każdy, kto zainwestuje w platformę pasującą do standardu, może tworzyć własne pudełka z zestawami i wymieniać się nimi z innymi podmiotami. Grupa, która zrobi ten zestaw i znajdzie dużo współużytkowników, de facto ustali standard, do którego następni będą się musieli dostosować Może więc warto być pierwszym?

Prowadzący: Michał Rączka-Dudek, Zuzanna Michalska

Zobacz końcowy materiał z pracy grupy G [plik pdf]

Zespół konferencji Pokazać–Przekazać dołożył wszelkich starań, aby jak najwierniej odwzorować kształt wypracowanych rozwiązań, a także prawidłowo oznaczyć wszystkich autorów materiałów. Jednak nie wszystkie zapiski uczestników warsztatów były równie czytelne. Jeśli ktoś z czytelników zauważy, że na liście autorów brakuje jego nazwiska, prosimy o kontakt.

Tegoroczny temat konferencji Pokazać–Przekazać to konektywizm – koncepcja edukacyjna wyrosła na gruncie refleksji nad uczeniem i zdobywaniem wiedzy w nowoczesnym społeczeństwie, w którym wszyscy połączeni jesteśmy wieloma nićmi komunikacyjnymi.

Mówiąc wprost – konektywizm to edukacja w sieci i za pomocą sieci. Samo myślenie o edukacji w taki właśnie, usieciowiony sposób nie jest niczym nowym. Od wielu już lat w polskim świecie edukacyjnym istnieją społeczności, instytucje czy organizacje, które budują i zarządzają własnymi sieciami wiedzy. Każdy szuka własnej strategii. Są organizacje zrzeszające nauczycieli, sieci szkół, instytucje formalizujące działalność w postaci klubów lub takie, które wykorzystują istniejące podmioty – jak choćby biblioteki. Tak różnorodne rozwiązania mają jednak pewne wspólne wzorce, które warto dostrzec i zrozumieć, aby swoją działalność projektować w sposób bardziej przemyślany i celowy.

Do udziału w konferencji zaprosiliśmy 12 różnych podmiotów o różnych doświadczeniach, tradycjach, celach i sposobach działania związanych z zarządzaniem sieciami edukacyjnymi. Mamy nadzieję, że kontakt z nimi będzie owocował nowymi relacjami, pomysłami na działania i współpracą.

Gdzie? Kiedy? Jak?

16.00–17.00
Stanowiska sieciowania znajdują się na piętrze, wokół Centrum Konferencyjnego.

Organizacje:

KMO,
Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci,
ESERO,
Kreatywna Pedagogika,
FRSI,
Superbelfrzy,
Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży,
Centrum Edukacji Obywatelskiej,
Społeczne Towarzystwo Oświatowe,
Fundacja Uniwersytet Dzieci,
Fundacja Innowacji Edukacyjnych „Mała Szkoła”,
NAVIGO.

Wzorem lat poprzednich otwieramy na naszej konferencji Żywą Bibliotekę. Do udziału w niej zaprosiliśmy „bestsellery” z najwyższej półki – naukowców, artystów, nietuzinkowe postaci świata kultury i edukacji. Będzie można z nimi porozmawiać na rozmaite tematy – od eksploracji kosmosu po sekrety literatury.

Gdzie? Kiedy? Jak?

Wypożyczenia w Żywej Bibliotece odbywają się – jak za dawnych lat – za pomocą rewersów. Bibliotekarz obsługujący stanowisko katalogu wypisuje rewers na określoną godzinę. Jednorazowo może zarezerwować do dwóch książek. Książki udostępniane są w dwóch turach – w pierwszej i drugiej godzinie. Rezerwować je można na początku każdej tury. Na jeden rewers w danym terminie może wejść do trzech Czytelników – zachęcamy do łączenia się w grupy z innymi uczestnikami konferencji.
Uwaga: nie przegap swojej rezerwacji! Bądź na 5 minut przed terminem! Jeśli zrezygnujesz z rezerwacji – odstąp rewers innym Czytelnikom lub zwróć go Bibliotekarzowi. Stephen Downes udostępniany jest na bieżąco w Czytelni Naukowej. Zapytaj Bibliotekarza o wolne miejsca.

W naszym katalogu znajdą się następujące tytuły:

Małgorzta Minchberg – artystka rzeźbiarka, specjalistka ds. edukacji artystycznej, animatorka kultury, kuratorka wystaw, stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, twórczyni wielu projektów edukacyjnych. Edukuje dla sztuki i przez sztukę. W swoich działaniach zestawia różne dyscypliny sztuki, dziedziny nauki, środowiska i pokolenia

dr Anna Babicka-Wirkus – adiunktka w Katedrze Administracji i Socjologii Akademii Pomorskiej w Słupsku, pełni funkcję kierownika Pracowni Badań Problemów Społecznych. Zastępczyni redaktorki naczelnej w międzynarodowym czasopiśmie naukowym „Social Studies: Theory and Practice”. Od 2010 r. systematycznie uczestniczy w międzynarodowych konferencjach European Conference on Educational Research organizowanych przez European Educational Research Association, a także w seminariach międzynarodowych.

Tytus Brzozowski – architekt i akwarelista, który w swoich pracach opowiada o magicznym, pełnym fantastycznych zdarzeń mieście. Główną inspiracją dla artysty jest Warszawa i jej niezwykła historia. W jego pracach odnajdziemy dawno nieistniejące, zdobne kamienice czy znane gmachy usytuowane w bardzo nietypowych okolicznościach. Jest autorem picture booka „Miastonauci”.

dr Agata Kołodziejczyk – jest naukowcem Advanced Concepts Team w Europejskiej Agencji Kosmicznej. Zajmuje się hibernacją, iluzjami czasu, biomimetyką i systemami utrzymywania życia w kosmosie. Badała wpływ światła na chemiczną komunikację neuronów. Nagrodzona za odkrycie wewnętrznej powieki w oku owadów (co zostanie wykorzystane w budowie nowoczesnego teleskopu na orbicie).

Anna Rybak – pracuje na Uniwersytecie w Białymstoku, na Wydziale Matematyki i Informatyki, w Zakładzie Dydaktyki i Nowoczesnych Technologii w Kształceniu. Ma duże doświadczenie pedagogiczne: przez wiele lat pracowała jako nauczycielka matematyki i informatyki. Obecnie również utrzymuje ścisły kontakt ze środowiskiem szkolnym, prowadzi gościnnie lekcje z wykorzystaniem komputera, bierze udział w licznych projektach o tematyce dydaktycznej.

dr István Lénárt – jest wykładowcą studiów nauczycielskich na Uniwersytecie Eötvösa Loránda od 1990 r. Matematyką zawodowo zajmuje się od 1969 r., głównie w zakresie geometrii i jej związków z mechaniką i teorią liczb.

prof. Marian Pokropek – jest etnografem, badaczem polskiej sztuki ludowej, a także kolekcjonerem, którego zbiory składają się na kolekcję prywatnego Muzeum Polskiej Sztuki Ludowej w Otrębusach.

dr Stanisław Falkowski – doktor filologii polskiej, nauczyciel (usuwany ze szkół w latach 1982, 2000, 2011, 2016); autor książek poświęconych interpretacjom literackiej klasyki; publikuje także na stronie Wirtualne Wydawnictwo WiWo. Przeciwnik konektywizmu (o ile rozumie, co to takiego). Przekonany, że wtrącanie się władz państwowych do edukacji (i do czegokolwiek) to szkodliwa uzurpacja i że likwidacja nauczania łaciny stanowi krok w kierunku zagłady kultury i naszej tożsamości.

dr Agnieszka Tomasik – doktor nauk humanistycznych, współtwórczyni innowacyjnego projektu sieciowania nauczycieli Kreatywna Pedagogika, autorka idei lekcji jako spotkania i szkoły NURków. Dyrektorka Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 8 w Gdańsku i wykładowczyni w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku.

Seminarium w Sieci Edukacji Temat przewodni konferencji – konektywizm – ma aspekt teoretyczny i praktyczny. Ponieważ dla polskiej dyskusji o edukacji jest stosunkowo nowy (pierwsze polskie wzmianki to artykuły w Edunews.pl w 2008 i 2010 r.), a w dodatku nie wywołał szerszego oddźwięku ekspertów, odczuwamy potrzebę przedyskutowania go w gronie praktyków edukacji.

Swoją obecność na konferencji zapowiedzieli zarówno praktycy ze środowiska edukacji formalnej, pozaformalnej i nieformalnej, jak i teoretycy i badacze edukacji – reprezentanci środowisk akademickich. Wydaje się, że to znakomite grono do przeprowadzenia ciekawej i wartościowej dyskusji o współczesnej edukacji i jej wyzwaniach.

W krótkich, trwających zaledwie kilka minut, tzw. fleszowych prezentacjach prelegenci zarysują interesujące ich zagadnienia, postawią ważkie pytania i nakreślą kierunki dyskusji. Wszystkich uczestników – a będą wśród nich naukowcy, nauczyciele i przedstawiciele organizacji pozarządowych – oraz oczywiście zgromadzoną publiczność zachęcamy do ożywionej dyskusji, refleksji i dzielenia się własnymi spostrzeżeniami.

Prowadzącym seminarium będzie Marcin Polak – redaktor naczelny portalu Edunews.pl zajmującego się najnowszymi trendami w edukacji, a także przewodniczący Rady Fundacji Think!, publicysta i edukator, organizator projektów wykorzystujących potencjał nowych technologii w uczeniu się.
Pomagać mu będą Zuzanna Michalska oraz Aleksander Jasiak z Działu Edukacji CNK.

Gdzie? Kiedy? Jak?

W trakcie Seminarium odbędą się trzy sesje prezentacji. Szczegółowy program podamy w trakcie konferencji. Po sesji prezentacji otwieramy dyskusję. Zapraszamy do udziału i dzielenia się swoimi doświadczeniami.

Uczestnicy seminarium:

dr Tomasz Tokarz – wykładowca, trener kompetencji społecznych, mediator. Koordynator w NAVIGO Centrum Innowacyjnej Edukacji. Nauczyciel w alternatywnych szkołach

dr hab. Stanisław Czachorowski – profesor Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, biolog, ekolog, popularyzator nauki i bloger.

Jacek Ścibor – nauczyciel informatyki, założyciel i administrator społeczności Superbelfrzy RP, autor wystąpień edukacyjnych i artykułów dotyczących dzielenia się edu-wiedzą

Sylwia Żmijewska-Kwiręg – szefowa działu programów obywatelskich CEO, autorka publikacji poświęconych wychowaniu obywatelskiemu

Lechosław Hojnacki – pedagog, nauczyciel, metodyk, konsultant, specjalizuje się w e-pedagogice, nowoczesnych metodach nauczania i uczenia się z wykorzystaniem technologii cyfrowych

prof. dr hab. inż. Wojciech Cellary – badacz i wykładowca akademicki, specjalizuje się w zagadnieniach technologii informatycznych w biznesie i gospodarce, nie stroni od refleksji na temat edukacji, społeczeństwa informacyjnego i bezpieczeństwa w sieci

Piotr Zwoliński – chemik, popularyzator nauki, trener i społecznik; inicjator i prezes Stowarzyszenia Niezależna Grupa Popularyzatorów Nauki EKSPERYMENTATORZY

Krystyna Baryś – pedagożka, socjoterapeutka, nauczycielka w ZSO nr 8 w Gdańsku, liderka Kreatywnej Pedagogiki, prowadzi Edukramy „Pedagogika z pasją” i „Pomysły na…”

Pokazać-Przekazać 2016

Konferencja „Pokazać-Przekazać” jest punktem kulminacyjnym naszej całorocznej działalności edukacyjnej. Przez dwa sierpniowe dni w Koperniku spotykali się ludzie, którzy edukację nie tylko chcą zmieniać, ale już zmieniają na lepsze: edukatorzy, nauczyciele, dyrektorzy szkół, doradcy metodyczni, pracownicy oświaty, przedstawiciele instytucji kultury, organizacji pozarządowych, naukowcy. Konferencja jest okazją do budowania środowiska, które odważnie podejmuje dialog na temat wyzwań, jakie stoją przed współczesną edukacją. Podczas dziesiątego, jubileuszowego spotkania zastanawialiśmy się nad istotnym pytaniem: dlaczego w edukacji jest tak mało nauki? Czy warto to zmienić?

Zobacz program

Jak i po co zbliżać do siebie naukę i edukację, których styk w zbyt wielu przypadkach przebiega na gotowej formułce podanej w podręczniku? Ta integracja z nauką wydaje nam się, i możemy poprzeć to licznymi dowodami, być jedną z najważniejszych dróg unowocześniania edukacji. Pozwala elastycznie reagować na zmieniające się potrzeby uczących się, nadążać, a w idealnych warunkach – wyprzedzać, współczesną rzeczywistość. Konkretne projekty edukacyjne, realizowane przez edukatorów związanych z centrami nauki, muzeami, fundacjami i stowarzyszeniami pokazują, jak niezwykłe rezultaty można osiągać zbliżając edukację do nauki. Uczniowie, wspierani przez nauczycieli, którzy angażują się w projekty badawcze w programach ESERO czy Klub Młodego Odkrywcy, zaskakują nas mnogością pomysłów, ogromem pasji i zaangażowania. Na konferencji mieli okazję podzielić się doświadczeniami, a także opowiedzieć o problemach, jakie napotkali na swej drodze. O swoich doświadczeniach opowiedział także, podczas inauguracyjnego wykładu, Matteo Merzagora, dyrektor Escpaces des Sciences Pierre-Gilles de Gennes we Francji.

Stosowanie metody badawczej w nauczaniu i korzystanie z różnorodnych przestrzeni edukacyjnych przygotowuje do radzenia sobie w życiu, uczy odwagi mierzenia się z nieznanym. To stawia nas przed kolejnymi pytaniami: jakie kompetencje potrzebne są we współczesnym świecie i czy edukacja spełnia swoją społeczną rolę? W jaki sposób szkoła ma przygotować młodych ludzi do życia we współczesnym świecie, przyczyniać się do kształtowania osób otwartych, samodzielnych, umiejących korzystać z dorobku nauki? Podczas konferencji będziemy rozmawiać o roli nauki, sprzyjającej demokratyzacji i kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego, w którym myślenie krytyczne jest warunkiem wolności, chroni przed manipulacją. O kapitale naukowym, o tym co wpływa na stosunek młodych ludzi do nauki, opowiadała dr Ilona Iłowiecka-Tańska, kierownik Działu Badań w Centrum Nauki Kopernik.

O uspołecznieniu nauki i kulturze współczesnej mówił prof. Janusz Mucha, socjolog z Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie.

Podczas sesji warsztatowych i paneli dyskusyjnych, które stanowią integralną część konferencji, sprawdzaliśmy, na jakiej podstawie myślimy, że jesteśmy humanistami bądź umysłami ścisłymi, oraz czy takie myślenie nie ogranicza naszych możliwości rozwoju. Szukaliśmy odpowiedzi na pytanie, jak nauczyciel może korzystać z osiągnięć nauki i rozwijać swoje kompetencje badawcze. Czy w szkole obecne jest miejsce na błędy i porażki, a także wyciąganie z nich wniosków? Dyskutowaliśmy o tym, czym różnią się innowacje pedagogiczne od pedagogicznej mody. Wreszcie zapytaliśmy, kim jest naukowiec.

Na wiele pytań nie ma jednoznacznych odpowiedzi. Wiele pytań rodzi kolejne. To dlatego Centrum Nauki Kopernik kilka miesięcy temu na mocy nowego Statutu, pozostając instytucją kultury, stało się jednocześnie jednostką naukowo-badawczą. Miejscem, w którym prowadzone będą eksperymentalne badania nad procesami uczenia się. Miejscem, w którym nie tylko poznaje się naukę, ale także ją tworzy.

„Między tworzeniem wiedzy a jej upowszechnianiem, czyli o roli edukacji”
— wykład inauguracyjny wygłosi Matteo Merzagora

Matteo Merzagora
Fizyk, dziennikarz naukowy, popularyzator nauki, konsultant ds. komunikacji naukowej. Jest dyrektorem naukowym ośrodka TRACES oraz dyrektorem Espace des Sciences Pierre-Gilles de Gennes w ESPCI Paris. Prowadzi zajęcia z komunikacji naukowej oraz relacji między nauką a społeczeństwem na uczelniach we Francji i we Włoszech.

„Kto buduje kapitał naukowy polskich uczniów?”
— wykład wygłosi dr Ilona Iłowiecka-Tańska

dr Ilona Iłowiecka-Tańska
Antropolog kultury, kierownik Działu Badań w Centrum Nauki Kopernik. Zajmuje się modernizacją społeczną i współczesnymi przeobrażeniami roli nauki i naukowców. Autorka książki „Liderzy i działacze: o idei trzeciego sektora w Polsce”. W 2007 roku na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego opracowała pierwszy polski podręcznik promocji nauki.

„O uspołecznieniu nauki i kulturze współczesnej”
— wykład wygłosi prof. dr hab. Janusz Mucha

prof. dr hab. Janusz Mucha
Socjolog, profesor nauk humanistycznych, kierownik Katedry Socjologii Ogólnej i Antropologii Społecznej na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

„Jak uczyć niezwyczajnie” — warsztaty poprowadzi dr Malvina Artheau

dr Malvina Artheau
Doktor biologii. Kieruje zespołem ds. innowacji w Science Animation Midi-Pyrénées w Tuluzie, gdzie zajmuje się opracowywaniem nowych narzędzi komunikacji naukowej. Jest koordynatorką projektu RRI Tools (RRI: odpowiedzialne badania i innowacje) na terenie Francji i propagatorką idei żywych laboratoriów (living labs) – miejsc, gdzie nienaukowcy uczestniczą w projektowaniu rozwiązań potrzebnych w ich otoczeniu.

Kopernik staje się laboratorium edukacji
Edukacja bliżej nauki

Wykład Matteo Merzagory pt. „Między tworzeniem wiedzy a jej upowszechnianiem, czyli o roli edukacji"

Wykład dr Ilony Iłowieckiej-Tańskiej pt. „Co buduje kapitał naukowy polskich uczniów".

Wykład prof. dra hab. Janusza Muchy „O uspołecznieniu nauki i kulturze współczesnej".

Nauka w puszce

Celem tych warsztatów jest zrozumienie roli nauki i metody naukowej w edukacji szkolnej. Najpierw spróbujemy zrozumieć istotę nauki i zastanowić się nad granicami poznania. Porozmawiamy o tym, jaki wpływ nauka wywiera na nasze życie. Potem poszukamy różnic pomiędzy tradycyjnym procesem nauczania szkolnego a badaniem naukowym i zastanowimy się, jak sprawić, by uczniowie zaczęli myśleć jak naukowcy.

Pod prąd

Podczas warsztatów przyjrzymy się bliżej metodzie badawczej i zastanowimy się, jak wykorzystać ją w szkole. Czy zamiast szukać gotowych odpowiedzi w podręcznikach uczniowie mogą odkrywać je samodzielnie? Zaczniemy od podstaw: poznania i zrozumienia założeń i elementów metody badawczej, potem postaramy się o praktyczne nabycie umiejętności rozwiązywania problemu badawczego metodą naukową. Prześledzimy proces tworzenia scenariusza zajęć dla uczniów. Przedyskutujemy, jakie korzyści przynosi stosowanie metody badawczej na lekcjach i jakie ma ograniczenia.

Trzy kroki do kreatywności

Czym jest i skąd się bierze kreatywność? Jakie są jej rodzaje? Czy każdy może być twórczy i jak rozpoznać tę cechę? Jak kreatywność wzbudzić i jak jej nie utracić? Kultura, w której żyjemy, normy kulturowe, zakazy i nakazy podpowiadają nam, jak powinniśmy patrzeć na świat, co postrzegać jako dobre, a co jako złe. Z jednej strony jest to pożyteczne, z drugiej – hamuje naszą kreatywność. Celem proponowanych warsztatów jest nauczenie uczestników płynnego przechodzenia pomiędzy nieskategoryzowanym światem dziecka, które nie posiada żadnych gotowych skryptów czy przekonań, a światem dorosłego, czyli plastycznym wykorzystywaniem wypracowanych przez kulturę scenariuszy. Dostęp do tych światów uzyskamy dzięki świadomości językowej, ponieważ to język pokazuje, jak mówiący postrzega świat i swoją w nim rolę.

Eksponaty i eksperymenty

Czy rzeczywiście wyjście poza szkolne mury – do muzeum, biblioteki, ogrodu botanicznego, centrum nauki – sprzyja nauce? Rozwiejemy te obawy i zastanowimy się, jak uczyć poza szkołą, by jak najlepiej wykorzystać niecodzienne przestrzenie edukacyjne. Bazując na doświadczeniu Centrum Nauki Kopernik, porozmawiamy o tym, co to znaczy dobry eksponat i jak powstaje. Jak uczyć i jak eksperymentować za pomocą eksponatu? Jak zaprojektować edukacyjną wizytę w CNK? A może można zbudować własny eksponat?

Nowe porządki

Eksponaty w muzeum czy centrum nauki pogrupowane są tematycznie lub według innego klucza. Określony porządek buduje narrację zaproponowaną przez kuratora. A gdyby tak zgromadzone w przestrzeni wystawowej eksponaty naukowe albo dzieła sztuki potraktować jako nieuporządkowany zbiór rzeczy? Magazyn, z którego zwiedzający mogą dowolnie wybierać przedmioty, układać własne porządki i narracje, a potem dzielić się swoimi emocjami i opowiadać nieoczywiste historie.

Warsztaty te będą oparte na budowaniu indywidualnego doświadczenia w kontakcie z przedmiotem historycznym, przygotowywaniu opowieści i możliwych interpretacji kierujących w stronę naukowego opracowania.

A to sztuka! Czy nauka?

Podczas warsztatów porozmawiamy o łączeniu nauki i kultury w pracy edukatora artystycznego. Edukacja kulturowa wychodzi dziś ze szkół i przenosi się do otwartych instytucji kultury, które swoimi działaniami próbują wprowadzać odbiorców w świat sztuki. Nierzadko to sami artyści przy współpracy z instytucjami kultury i nauki proponują kreatywne projekty edukacyjne dla rozmaitych grup odbiorców. Jak powstaje taki projekt? Jakie korzyści przynosi twórcom, a co dobrego daje odbiorcom? Jakie znaczenie mają tego typu inicjatywy zarówno dla dziedziny kultury, jak i nauki?

Wydeptywanie nowych ścieżek edukacyjnych

Dlaczego umiejętność budowy rakiet miałaby przydać się w szkole? Bo w pracy metodą projektową nie chodzi tylko o to, by pod koniec zajęć powstała sprawna rakieta. Nie mniej istotne jest to wszystko, czego można nauczyć się po drodze – współpraca, twórcze rozwiązywanie problemów, mierzenie się z nieznanym. W przeciwieństwie do edukacji w tradycyjnym ujęciu, gdzie ważna jest wiedza zapisana w podręcznikach i sprawdzana za pomocą testów, edukacja w formie projektu badawczego nie skupia się na produkcie końcowym. Przez to bliższa jest nauce, która polega na ciągłym poddawaniu w wątpliwość i poszukiwaniu odpowiedzi – i dzięki temu stale się rozwija.

W trakcie warsztatów poświęconych tworzeniu nowatorskich projektów edukacyjnych porozmawiamy o tym, w jaki sposób Centrum Nauki Kopernik projektuje swoje działania edukacyjne, opierając się na doświadczeniach Pracowni Edukacji CNK i Europejskiego Biura Edukacji Kosmicznej ESERO.

Fizyk czyta książkę – lektury po nowemu

W lekturach szkolnych i nie tylko spotykamy się z barierą pojęć nie zawsze do końca zrozumiałych dla czytelnika. Opisy wielu zjawisk, sytuacji i miejsc, których zrozumienie i wyjaśnienie zamienia czytanie w proces kształcenia ogólnego. Łączy poznawanie literatury pięknej z nauką przedmiotów takich jak fizyka, chemia, geografia i biologia, no i historia. Podczas warsztatów poszukamy wyjaśnień zawartych w tekście literackim wątków, rozszyfrujemy je za pomocą internetu.

Jak uczyć niezwyczajnie

Czy można uczyć, nie używając słów? Czy aktywne metody uczenia znane z centrów nauki i żywych laboratoriów (living labs – miejsc, gdzie nienaukowcy uczestniczą w projektowaniu rozwiązań potrzebnych w ich otoczeniu) mogą mieć zastosowanie w praktyce szkolnej? Tematem warsztatów jest konstruowanie wiedzy i rozwiązywanie problemów za pomocą takich metod jak praca zespołowa czy uczenie (się) metodą projektów. Wspólnie z uczestnikami zajęć przećwiczymy różne sposoby interakcji, takie jak komunikacja werbalna i niewerbalna czy umiejętność zadawania dobrych pytań.

Myślenie naukowe. Mamy je w naturze czy musimy się go uczyć?

Czym jest myślenie naukowe, racjonalne, krytyczne? Czy człowiek myśli naukowo z natury, a jeśli nie, to w jaki sposób można się tego nauczyć i gdzie, w szkole czy poza szkołą? Jaką rolę w kształtowaniu myślenia naukowego mogą pełnić organizacje pozarządowe, centra nauki i uniwersytety? Dlaczego pseudonauka i magia są atrakcyjne dla młodego człowieka? Jakie są pułapki myślenia naukowego albo pseudonaukowego? Co osobom, które nie są naukowcami, daje myślenie naukowe? Na czym polega i co nam daje myślenie krytyczne? Kiedy błąd jest twórczy? Jakie powinniśmy mieć kompetencje (my jako nienaukowcy) w świecie tak powszechnie dostępnej wiedzy i technologii? Dlaczego w podstawie programowej jako nadrzędny cel pojawił zapis dotyczący kształtowania myślenia naukowego? Myślenie naukowe w edukacji – czyli kwestionowanie tego, co powie nauczyciel (książki). Często uczniowie uważają, że dane zagadnienie jest wyjaśnione do końca, bo znajduje się w podręczniku. Jednak nauka to kwestionowanie i stawianie kolejnych pytań. Na ile edukacja szkolna „zamyka” młodych na zadawanie pytań, kwestionowanie i poszukiwanie odpowiedzi? Czy można to zmienić?

Moderator: prof. Stanisław Czachorowski

Skąd wiem, że nauka jest dla mnie?

Na jakiej podstawie myślimy, że jesteśmy humanistami bądź umysłami ścisłymi? Czy takie myślenie nie ogranicza naszych możliwości rozwoju? Co wpływa na aspiracje dzieci dotyczące przyszłości, na ich ambicje związane z nauką? Skąd bierze się popularność edukacji nieformalnej, zajęć dodatkowych, uniwersytetów dzieci, akademii nauki itd.? Jakie znaczenie ma popularyzacja nauki? Jakie jej formy mają wartość edukacyjną i kształtują stosunek młodych ludzi do nauki? Pikniki naukowe, festiwale nauki często mylnie przedstawiają naukę jako zabawę i mogą kształtować fałszywe wyobrażenie o tym, czym jest nauka. Obserwujemy również, jak działania okołonaukowe budują kapitał społeczny, np. program KMO. Jak w edukacji realizować projekty badawcze? Jakie trudności można wtedy napotkać i jak sobie z nimi radzić?

Moderator: Marianna Otmianowska

Trendy i mody w edukacji

Jak poszukiwać tego, co wyznacza kierunki edukacji 21. wieku, i odróżniać to, co jest chwilowym fenomenem? Jak – używając naukowych kryteriów – rozpoznać to, co w obecnych trendach i modach edukacyjnych można uznać za cenne? Inaczej mówiąc, jak weryfikować nowe koncepty, jakie kryteria zastosować, aby poszukiwać wartościowych rozwiązań w edukacji? Jak korzystać z różnorodności i nie stracić przy tym tego, co ważne w edukacji? Porozmawiamy o wybranych trendach i sprawdzimy, które z nich mają szansę stać się kamieniami milowymi w edukacji 21. wieku. Dyskusja dotyczyć będzie m.in. digitalizacji edukacji; nurtów wolnościowych (edukacja na granicy systemu); tego, co peryferyjne (Odyseja Umysłu) i co systemowe, a także inspiracji międzynarodowych.

Moderator: Aureliusz Leżeński

Innowacja –co to właściwie znaczy?

Jak definiować cele innowacji pedagogicznych? Dlaczego tak dużo mówi się o nowatorstwie, czemu nadaje się mu takie znaczenie? Czy wiemy, co oznacza słowo „innowacja”? Czy nie stało się sloganem? Czy zgłaszane rozwiązania programowe, organizacyjne, metodyczne są innowacyjne? Jaka jest systemowa definicja innowacji? W założeniu innowacja zawiera w sobie ryzyko, może skończyć się porażką. Czy w edukacji systemowej jesteśmy gotowi na projekt, który się nie uda? Czy jest przyzwolenie na porażkę? Przecież w edukacji już na starcie określamy spodziewane efekty.

Moderator: dr Małgorzata Majewska

Wolność w edukacji

Skąd bierze się popularne wśród młodzieży nastawienie: „do szkoły chodzę, bo muszę”? Co zrobić, by nauka nie była przymusem? Jak edukować z uwzględnieniem indywidualnych zainteresowań? Czy wolność dla uczestników edukacji jest możliwa w szkołach, czy tylko poza nimi? Podczas panelu wspólnie poszukamy recepty na wolność bez wpadania w chaos. Zastanowimy się, jakie możliwości daje budowanie więzi z naukowcami i korzystanie z nieskończonych zasobów edukacyjnych w internecie, np. darmowych zajęć online najlepszych uczelni świata. A może wolność polega na przyzwoleniu na większą samodzielność (i odpowiedzialność) uczącego się? Inspiracją mogą być powstające także w Polsce tzw. szkoły demokratyczne, w których dzieci mają pełne prawo do decydowania o swoim rozwoju.

Moderator: Piotr Kossobudzki

Pokazać-Przekazać 2012

Szósta edycja konferencji Pokazać – Przekazać już za nami. Dwa dni pełne dyskusji, wykładów i warsztatów. W tym roku mierzyliśmy się z tematem zmiany. W konferencji zorganizowanej przez Centrum Nauki Kopernik w dniach 24 – 25 sierpnia 2012 wzięło udział 200 nauczycieli.

Nie da się dwa razy wejść do tej samej szkoły… To niedokładny cytat, ale doskonale oddaje problem z jakim mierzyliśmy się podczas sierpniowej konferencji. Postęp technologiczny, rozwój nauki, zmiany demograficzne, sposoby zdobywania wiedzy – to wszystko się zmienia i stawia nowe wyzwania nie tylko przed uczniami ale przede wszystkim przed nauczycielami.

Wykład inauguracyjny „«Pójdź, dziecię! ja cię uczyć karzę!», czyli czego Maria Konopnicka nie wiedziała, a co my dzisiaj wiemy”.
wygłosił prof. dr hab. Łukasz A. Turski.

„Szkoła a NGO – wspólny front”

Sesja poświęcona była zagadnieniu współpracy szkół z organizacjami pozarządowymi.

Komentarz Jana Wróbla – moderatora sesji (plik do pobrania)

„Zmiana pogody – szkoła w obliczu niżu”

Podczas panelu mierzyliśmy się ze zjawiskiem niżu demograficznego. Z jakimi problemami borykamy się i jak im przeciwdziałać? Czy sytuacja demograficzna może stwarzać nowe szanse i możliwości?

Komentarz dr Agnieszki Chłoń-Domińczak – moderatora sesji: (plik pdf do pobrania)

„Szkoła w chmurze – nauczyciel we mgle”

Sesja była dyskusją poświęconą zagadnieniom funkcjonowania technologii informatycznych w szkole. Rozmawialiśmy o internecie i możliwościach jakie daje edukacji .

Komentarz Edwina Bendyka – moderatora sesji. (plik pdf do pobrania)

Dyskusja „Sprawdźmy prognozę pogody – edukacja bez szkoły” skupiała się na zjawisku rozwoju edukacji poza szkołą – edukacji nieformalnej, edukacji pozaszkolnej. Rozmawialiśmy o zjawisku uczenia się poprzez kursy i korepetycje oraz o edukacji odbywającej się na życzenie rodziców bez szkoły – tzw. „homeschooling”.

Pokazać-Przekazać 2011

26-28 sierpnia 2011 roku odbyła się piąta już edycja konferencji Pokazać-Przekazać zorganizowana przez Centrum Nauki Kopernik. Wzięło w niej udział 200 nauczycieli.

Na spotkaniu uczestnicy wspólnie zastanawiali się nad problemem interdyscyplinarności w nauczaniu, likwidowaniu granic między przedmiotami szkolnymi i konieczności łączenia wiedzy z różnych dziedzin nauki.

Program konferencji był bardzo bogaty. Pedagodzy, m.in.: wzięli udział w warsztatach Klubów Młodego Odkrywcy, na których dowiedzieli się, jak założyć i prowadzić taki Klub; zapoznali się z możliwościami laboratoriów, które jeszcze w tym roku otworzy CNK; uczestniczyli w naukowym happeningu, polegającym na wspólnym konstruowaniu olbrzymiego modelu węglowej nanorurki. Zapoznali się także z dwoma zestawami pomocy naukowych, umożliwiającymi przeprowadzanie różnorodnych eksperymentów w trakcie lekcji oraz sprawdzili, jak metodami Marii Curie można zważyć powietrze i pokazać działanie prawa Archimedesa.

Podczas wykładów zaproszeni naukowcy podzielili się z nauczycielami swoimi doświadczeniami z zakresu łączenia różnych dziedzin wiedzy. Pedagodzy zwiedzili również wszystkie wystawy stałe Centrum, poznali interdyscyplinarne eksponaty oraz obejrzeli projekcję w planetarium Niebo Kopernika.

Pokazać-Przekazać 2010

W roku 2010 zainteresowanie spotkaniem było ogromne – już po kilku dniach od rozpoczęcia zapisów wszystkie miejsca zostały zarezerwowane.

Uczestnicy Pokazać-Przekazać wymieniali się doświadczeniami na temat nowoczesnych, interaktywnych metod nauczania, sposobów uatrakcyjnienia lekcji i rozwijania zainteresowań uczniów. Wspólnie opracowywali eksperymenty, które później będzie można wykorzystać na zajęciach. Podczas konferencji wręczono nagrody i dyplomy laureatom konkursu Wystrzałowa lekcja - na scenariusz lekcji z użyciem eksperymentu.
Konkurs był skierowany do nauczycieli biologii, chemii lub fizyki i astronomii szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych. Zorganizowały go wspólnie: Centrum Nauki Kopernik i Fundacja Partners Polska.
Jego zwycięzcą został pan Władysław Broszko za scenariusz lekcji fizyki pt. „Poszukajmy napięcia elektrycznego”.
Gościem specjalnym konferencji był dr Miha Kos, uznany słoweński demonstrator nauki, dyrektor Hisa Eksperimentov (Domu Eksperymentów) – centrum nauki w Lublanie. W sobotę (20 marca) specjalnie dla uczestników Pokazać-Przekazać przeprowadził pełne niespodzianek naukowe show oraz warsztaty pt. CentreOfGravitology, których bohaterem był środek ciężkości.
W niedzielę (21 marca) w Teatrze Ateneum publiczności niebiorącej udziału w konferencji dr Kos zaprezentował dwa pokazy CentreOfGravitology. Widzowie dowiedzieli się między innymi, co sprawia, że możemy utrzymać równowagę, jak zmienia się środek ciężkości człowieka w zależności od ułożenia jego ciała oraz jak można określić środek ciężkości w przedmiotach codziennego użytku.

Pokazać-Przekazać 2009

Jak sprawić, by zdobywanie wiedzy stało się wspaniałą przygodą? Czy lekcje w szkołach mogą być „wystrzałowe”, a uczniowie chętni do nauki? Czy eksperymenty prowadzone na lekcjach muszą być drogie?

Blisko 110 osób wzięło udział w konferencji Pokazać-Przekazać dla demonstratorów i popularyzatorów nauki, która odbyła się w dniach 12-14 marca 2009 r. Była to już III edycja tej konferencji; w tym roku skierowana głównie do nauczycieli, którzy przeprowadzają na lekcjach eksperymenty, by w ten sposób wyjaśniać prawa nauki i pobudzać kreatywność uczniów.
Podczas targów eksperymentów zorganizowanych na rozpoczęcie konferencji, w czwartek 12 marca, mogli oni wymieniać się doświadczeniami i dyskutować na temat warsztatu prowadzenia eksperymentów. Targi odbyły się po raz pierwszy w Polsce – nauczyciele oraz przedstawiciele centrów nauki prezentowali swoje doświadczenia i przeprowadzali pokazy naukowe z różnych dziedzin wiedzy. Można było zobaczyć m.in.: jak działają przekładnie zębate, odkryć niezwykłe własności figur przestrzennych, dowiedzieć się, jak Faraday zbudował pierwszy silnik oraz przy użyciu binokularów przyjrzeć się zwierzętom żyjącym w Bałtyku i w rejonie Indopacyfiku.

Tego dnia uhonorowani zostali także nauczyciele przygotowujący oparte na doświadczeniach autorskie lekcje: odebrali nagrody i dyplomy w konkursie Wystrzałowa lekcja. Zdobywca pierwszego miejsca na najlepszy scenariusz lekcji z użyciem eksperymentu w kategorii chemia – mgr inż. Danuta Jesiak
z Zespołu Szkół im. Hipolita Cegielskiego w Rogoźnie – pokazała „Dlaczego preparatu Spec do rur nie można stosować do instalacji aluminium”. Eksperyment ten badał właściwości aluminium, pokazywał różne metody otrzymywania wodoru, a także uświadamiał uczniom obecność chemii w życiu codziennym.

Następnego dnia, w piątek 13 marca, nauczyciele oraz inni popularyzatorzy uczestniczący w konferencji dyskutowali o sposobach na tanie eksperymenty, o współpracy z centrami nauki oraz o organizowaniu szkolnych klubów doświadczalnych i festiwali nauki. Uczestnicy konferencji wzięli też udział
w warsztatach na temat „science communication”, prowadzonych przez specjalnego gościa konferencji - prof. Franka Burneta z Wielkiej Brytanii. Ten znany na świecie specjalista w dziedzinie „science communication”, z wieloletnim doświadczeniem w organizowaniu i szkoleniu z interaktywnych
i alternatywnych form edukacji, dzielił się z uczestnikami konferencji swoimi doświadczeniami na temat popularyzacji nauki i sposobów komunikacji naukowej.
W sobotę, 14 marca uczestnicy mogli zobaczyć prof. Burneta podczas nietypowych działań popularyzujących naukę. Moderował publiczną dyskusję pt. „Poznaj maszynę genową”. Dotyczyła ona społecznego i etycznego znaczenia najnowszych odkryć genetycznych oraz najbliższej przyszłości tej dziedziny nauki. Dyskusję poprzedziła krótka inscenizacja przeprowadzona przez animatorów Centrum Nauki Kopernik, która w żartobliwej formie wprowadziła widzów w temat dotyczący genetyki człowieka. Uczestnicy dyskusji zastanawiali się m.in., czy chcieliby w przyszłości ujawić swoje profile genetyczne wraz z chorobami i niektórymi zapisanymi w nich skłonnościami na użytek policji, rządu czy szkoły oraz jakie mogłoby to mieć konsekwencje.

Pokazać-Przekazać 2008

Blisko 90 osób uczestniczyło w konferencji Pokazać-Przekazać zorganizowanej przez Centrum Nauki Kopernik w dniach 18-20 kwietnia 2008 roku w Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Przez dwa pierwsze dni uczestnicy prezentowali swoje pokazy naukowe i wymieniali się doświadczeniami. Ostatniego dnia, w niedzielę, odbyły się specjalne pokazy otwarte dla publiczności.

Konferencja Pokazać-Przekazać odbywa się cyklicznie. Pierwsza miała miejsce w październiku 2007 roku i pokazała, że takie spotkania są bardzo potrzebne. Jest ona przeznaczona dla osób prowadzących pokazy z różnych dziedzin nauki i stanowi forum wymiany doświadczeń oraz okazję do wspólnego doskonalenia warsztatu demonstratora. Wśród uczestników przeważają nauczyciele, studenci i pracownicy naukowi, osoby z ośrodków kulturalno-naukowych oraz innych jednostek zajmujących się popularyzacją nauki. Łączy ich pomysłowość oraz zapał do prowadzenia pokazów naukowych.
Pokazy takie są bardzo skuteczną formą popularyzacji nauki – w atrakcyjny, widowiskowy i często zabawny sposób pokazują naukowe zjawiska. Pomagają je zrozumieć, ale przede wszystkim wzbudzają zainteresowanie, skłaniają do zadawania sobie pytań i szukania na nie odpowiedzi. Pokazują, jak fascynująca może być nauka i zajmowanie się nią.

Konferencja Pokazać-Przekazać ma formę warsztatów. Uczestnicy przedstawiają na scenie swoje propozycje pokazów, które potem omawiają wspólnie. W tym roku w ciągu dwóch dni odbyły się 24 pokazy z różnych dziedzin wiedzy. Podczas zabawnego widowiska o nietypowych metodach pompowania balonów animatorzy Centrum Nauki Kopernik tłumaczyli, czym jest ciśnienie i jakie prawa nim rządzą.
Marek Pawłowski z Instytutu Problemów Jądrowych pokazywał „Fizykę z balonika” i udowadniał, że balon nie jest tak delikatny, jak go opisują a dodatkowo, że jego wytrzymałość zależy od… koloru!
To jego pokaz zyskał najwyższe oceny w przeprowadzonej wśród uczestników ankiecie.
Show „Współczesny Robinson – poradnik rozbitka” pokazywał nowoczesne techniki krzesania ognia oraz jak z bezludnej wyspy wysłać wiadomość bez użycia poczty. Nie zabrakło też pokazów z szeroko pojętej humanistyki, np. „Pudełko zwane wyobraźnią” przedstawiane przez pracowników Muzeum Literatury.

Od jednego z najlepszych demonstratorów nauki w Europie - Waltera Ginckelsa z belgijskiego centrum nauki Technopolis - uczestnicy konferencji mogli się też uczyć warsztatu prowadzenia pokazów. Przedstawił on swoje show i dzielił się doświadczeniami w zakresie przygotowania i prowadzenia pokazów naukowych.

Ostatniego dnia konferencji Walter Ginckels oraz animatorzy Centrum Nauki Kopernik wystąpili przed warszawiakami w Audytorium Maximum na Uniwersytecie Warszawskim. Walter w swoim niezwykle widowiskowym show zaprezentował m.in. kontrolowane eksplozje metanu i metanolu, odkurzacz przerobiony na wyrzutnię rakiet oraz strzelbę z ziemniaków. Animatorzy pokazywali, jak wygląda dźwięk i pozwalali poczuć go na własnej skórze, obrazowo wyjaśniali też właściwości fali dźwiękowej.
Zaprosili również widzów do robienia instrumentów muzycznych z prostych przedmiotów, by potem zagrać na nich „Odę do fizyki”.

Pokazać-Przekazać 2015

Dziewiąta konferencja Pokazać-Przekazać już za nami. Ponad 250 pasjonatów edukacji z całej Polski wzięło udział w spotkaniu, które odbyło się 21-22 sierpnia 2015 r. w Centrum Nauki Kopernik. Hasłem tegorocznej konferencji była myśl Henry’ego Forda „Połączenie sił to przypadek. Pozostanie razem to postęp. Wspólna praca to sukces”.

Uczenie się jest przygodą odkrywania nieznanego, wyzwaniem poznawania siebie, radością rozumienia świata w całej jego złożoności i bogactwie. Jest aktywnością w równym stopniu społeczną, co indywidualną, wymagającą współpracy tak samo jak konkurencji. Nie może się obyć bez kontekstu społecznego, ponieważ świat, o którym się uczymy, nie istnieje tylko w podręcznikach, lecz otacza nas na co dzień. Prawdziwą szkołą jest świat wokół nas, a najlepszym sposobem na zwiększanie wiedzy i umiejętności kluczowych dla młodych ludzi oraz przygotowanie ich do funkcjonowania w XXI wieku jest korzystanie z zasobów tego świata w procesie edukacji. Zmiana kultury uczenia może nastąpić tylko wtedy, kiedy partnerzy i interesariusze edukacji będą współuczestniczyć w procesie refleksji i wprowadzania w życie innowacyjnych rozwiązań.

Podczas tegorocznej konferencji „Pokazać–Przekazać” porozmawialiśmy właśnie o środowisku uczenia i zmianie kultury uczenia. Dyskutowaliśmy na temat korzyści płynących z uczenia w miejscach wpisujących się w szerokie i różnorodne spektrum środowisk edukacyjnych.

Lay out – Let out

Past editions

Publikacje pokonferencyjne

Related

Newsletter